Tuesday, March 23, 2021

ඩ්‍රාමා ගැන ‘ඩ්‍රාමා’




  (2021 මාර්තු 14 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ 'හෙට ගැන සිතා' තේමාව යටතේ පළවූවකි.)

මෙම සටහන තබන්නට සුදුසුම වේලාව මෙයදැයි මා දන්නේ නැත. හෙත් පැහැදිලිවම මෙය තැබිය යුතු සටහනක් බව මම දනිමි. කලාව පිළිබඳ කියවිම ඉතා පහළ අගයක් ගන්නා සමයක, නිශ්චිත කලාපයක් තුළ, අසීරුතම ඉලක්කයක් වෙනුවෙන් වෙහෙසෙන කණ්ඩායමක් නැතිනම් ප්‍රකාශනයක් සඳහා ඇගයීමක් දිය යුතුම ය. මේ ඒ වෙනුවෙනි.

‘ඩ්‍රාමා’ නමින් සඟරාවක් නාට්‍ය හා රංග කලා විෂයය ප්‍රමුඛ කොට ගනිමින් අප අතට පත් වනුයේ දෙවසරකට පමණ පෙර ය. ‘තියටර් වර්ක්ස් නිෂ්පාදන’ පෞද්ගලික සමාගම විසින් ගෙන එන මෙම සඟරාවෙහි සංස්කාරකවරයා ජෙහාන් අප්පුහාමි ය. ඔහු සමග තවත් කණ්ඩායමක් මේ කර්තව්‍යය පසුපස වන බවත්, විශේෂාංග රචනය හරහා තවත් රචකයින් සමූහයක් ද ‘ඩ්‍රාමා’ සඳහා දායක වන බවත් සඟරාවෙහි මුල් පිටු දෙක තුන අපට දෙස් දෙයි.

කලාවෙහි විවිධ ඉසව් සම්බන්ධව ප්‍රකාශයට පත් කෙරෙන පුවත්පත් සහ සඟරාදිය තත් කලා අවකාශය පිළිබඳ සංවාදය පුළුල් කිරීම සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය ය. අද වන විට මෙය අන්තර්ජාල අවකාශ හරහා බ්ලොග්, වෙබ් අඩවි යනාදිය දක්වා විහිද පැතිරගොස් තිබුණ ද පුවත්පතට සහ සඟරාවට ලැබී ඇති ඉඩ ඉන් හැකිලී ඇත බවට අපට අවසන් නිගමනවලට පැමිණිය නොහැක. අනෙත් අතට, තවමත් ඩිජිටල් මාධ්‍ය ඇසුරු කිරීමෙහි පරිචයෙන් දුරස් පරපුරක් ද අප අතර වන හෙයින්ම මුද්‍රිත මාධ්‍ය මැදිහත්වීම ද ඉතා වැදගත් තැනක පවතින බැව් යෝජනා කළ හැකි ය. ‘ඩ්‍රාමා’ පුරවන්නේ නාට්‍ය හා රංග කලා විෂයයෙහි එම අවැසියාවයි.

‘සරසවිය’ පුවත්පත සිනමාව සබැඳි සිංහල පුවත්පත් එකතුවෙහි ඉහළම නාමය ලෙස තවමත් දරා සිටින්නේ දශක ගණනාවක් මුළුල්ලේ එය සිනමා සාහිත්‍යය වෙනුවෙන් ලබා දෙන දායකත්වය මතු නොව, බිඳ වැටෙමින් හා නැගෙමින් වුව, ‘සරසවිය සම්මාන උළෙල’ ද පැවැත්වීම හේතුවෙනි. එහෙත්, සිනමාව විෂයයෙහි පුවත්පත දක්වන්නේ, තරු ගුණය අගයමින්, තොරතුරුමය පක්ෂයට වැඩි නැඹුරුවක් සහිත ලිපි ඉදිරිපත් කිරීමට මිස ඒ හා බැඳුණු වින්දනාත්මක, විචාරාත්මක හෝ ශාස්ත්‍රීය සාකච්ඡාවකට නොවේ. සෙසු සමාන පුවත්පත්වල තත්වය ද එබඳු ය. එම හිදැස තරමකින් හෝ පුරවන්නට කලෙක ‘සිනෙසිත්’ ද, පසුව ‘සදිසි’, ‘චිත්‍රපට’ සහ ‘14’ ආදී සඟරාද දායක වුණු බව පෙනේ.

ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාව මගින් පිරි නැමෙන ‘චිත්‍රපට’ සඟරාව හැර අද සිනමාව විෂයයෙහි අර්ධ ශාස්ත්‍රීය මට්ටමින් හෝ පළ කෙරෙන සඟරාවක් හමු නොවේ. ඛේදවාචකය වී තිබුණේ, සිනමාව හා සසඳා බැලූ කළ, සෘජුවම පාසැල් විෂයය මාලාව තුළ පවා මුණ ගැසුණු නාට්‍ය හා රංග කලා ක්ෂේත්‍රය හා සබැඳුණු එවැනි සඟරාමය හෝ පුවත්පත්මය මැදිහත්වීමක් නොතිබීමයි. ‘ප්‍රේක්ෂා’, ‘වේදිකාව’සහ ‘කසාය’ යනාදී නමින් නැගීවිත් තිබුණු රංග කලාව ඉලක්ක කොටගත් ‘සඟරා’ මැදිහත්වීම් දිගු වසර ගණනක් මුළුල්ලේ, කලාප බොහෝ ගණනක් සමගවිත් නාට්‍ය ප්‍රේක්ෂකයා සහ නාට්‍ය හදාරන්නා වෙත පැමිණ තිබුණු වගක් හඳුනාගන්නට නැත.

‘ඩ්‍රාමා’ පුරවාලන්නේ මේ හිස්තැනයි!

‘අයියෙ, මම දැක්ක ‘අනිද්දා’ පත්තරේට මවුනගුරු ගැන ලියල තිබුණු කොලම් එක. ඒක මරු. අපි ‘ඩ්‍රාමා’ කියල මැගසින් එකක් පටන් ගන්නව. මං ගන්න ද ඒක අපෙ සඟරාවටත්?’

මහාචාර්ය මවුනගුරු පිළිබඳ දෙවැනි දිගු ලිපියකින් ‘ඩ්‍රාමා’ පළමු කලාපයට දායක වන්නට සිදු වුණු ජෙහාන්ගනේ මවෙත ලැබුණු ඉහත දුරකථන ඇමතුම හේතුවෙනි. මේ හා සමාන, නමුත් විවිධ කලාප හා සබැඳුණු දුරකථන ඇමතුම් සහ ඉල්ලීම් බොහෝ අය වෙත ලැබී ඇතුවාට සැක නැත. කිසිදු වෙහෙසකින් තොරව, ජෙහාන් ප්‍රමුඛ පිරිසෙහි මෙම මැදිහත්වීම හත්වෙනි කලාපය තෙක් ‘ඩ්‍රාමා’ කැඳවාගෙනවිත් ඇත.

කලාව සබැඳි කතිකාවන්හි දේශීය සාහිත්‍යමය මැදිහත්වීම්වලදී මගේ ඇස ගැටී ඇත්තේම ඉතා වැඩි වශයෙන් ඉතිහාසමය කරුණු හා තොරතුරු පදනම් කරගත් පතපොත ය. සඟරා සහ පුවත්පත් ද යළි මුණගස්වන්නේ, වැඩි වශයෙන් එවැනිම තොරතුරු සැකෙවින් ගෙන එන, ලිපි හා සටහන් ආදිය ය. ඒ දන්නා, පවතින කරුණුම යළි යළිත් ප්‍රති-රචනා කිරීමක් පමණි. බොහෝ විට, ප්‍රධාන මූලාශ්‍රයේ ඇති දුබලතා හේතුවෙන් පසු ලිපිය තවත් දුබල තැනකට වැටෙනායුරු ද හඳුනාගැනීම අසීරු නොවේ. ‘ඩ්‍රාමා’ එතැනින් ද විතැන් වී ඇත.

ගෙවුණු කලාප කිහිපයක්ම එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර, සුගතපාල ද සිල්වා ප්‍රමුඛ අතීත නාට්‍යකරුවන්ගෙන් එළඹ රාජිත දිසානායක, ධනංජය කරුණාරත්න සහ බුද්ධික දමයන්ත වැනි අද්‍යතන, තරුණ නාට්‍යකරුවන් පිළිබඳ විමසීම සිය මූලික තේමාව ලෙස තබාගෙන පැමිණ තිබූ අතර, ඊට අමතරව බර්ටෝල්ට් බ්‍රෙෂ්ට් වැනි ප්‍රමුඛ, විදේශ නාට්‍යකරුවන් මෙන්ම ලෝක නාට්‍ය කලාවේ නව ප්‍රවණතාදිය ද මුල් තේමාව තුළ තබා තිබිණ. ඒ අතරම, ග්‍රීක නාට්‍ය කලාව, ජපාන නාට්‍ය කලාව ඈ පුරාතන නාට්‍ය කලාවන්, අගුස්තෝ බොආල් වැනි විකල්පධාරා තුළ නැගුණු නාට්‍යකරුවන්, පෙළ රචනය, අංග රචනය ඈ නිර්මාණකරණය හා සබැඳුණු ක්ෂේත්‍ර ඇතුළු බොහෝ අංශ සාකච්ඡාවට කැඳවා තිබිණ. මෙම බහුවිධ බව ‘ඩ්‍රාමා’ ඊ ළඟ කලාපයක් වෙත පෙරමග බලන පාඨකයෙකු තැනීමක් බව පෙනෙයි.

එසේම, ‘ඩ්‍රාමා’ පවතින ප්‍රමුඛ කතිකාවලට එරෙහි ඉම්-බිම් වෙත ද අප යොමු කරන අවස්ථා නොවන්නේ නොවේ. මහාචාර්ය සරච්චන්ද්‍රයන්ගේ බිරිඳ ලලිතා සරච්චන්ද්‍ර සමග සිදු කරන මෙම සංවාද උපුටනය උදාහරණ ලෙස ගෙන සිතන්න.

“සරච්චන්ද්‍ර මහත්තයා එය ෂෝ එකකටයි ගියේ දඹුල්ලෙ. Doctorගෙ හිතේ මේ හැම ශාලාවක්ම ලයනල් එක වගේ කියල. අපි ඩොක්ටර්ට කිව්ව නම් ‘අපි ගිහිං මේ වගේ හෝල්වල තමයි නාට්‍ය කරන්නෙ කරන්නෙ’ කියල, ඩොක්ටර් අපිට කවදාවත් යන්න දෙන්නෙ නෑ. එයා කියන්නෙ ‘මේ කොළඹ නාට්‍ය පෙන්නුව නම් ඉවරයි නේද ලලිතා’ කියල.”

‘ඩ්‍රාමා’ සඳහා ‘ඩ්‍රාමා’ යන නමින්ම සඟරාවක් පැමිණීම මෙන්ම එය කලාප හතක් පසු කරමින් ඉදිරියට ඇදීම සතුට දනවන සුළු හැඟුමකි. ‘ඩ්‍රාමා-කරුවෙකු, රසිකයෙකු, උගන්වන්නෙකු හා ඒ පිළිබඳ ලියන්නෙකු ලෙස’ ඉහළම සතුට එහි දීර්ඝ, අනවරත පෙරගමන දකිනු ලැබීමයි.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -

 

Saturday, March 6, 2021

යුගල හාස්‍ය වැඩසටහන්: නව මාධ්‍යය හරහා පිවිසෙන සමාජ කියවීමක් ලෙස

 (2021 පෙබරවාරි 21 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ 'හෙට ගැන සිතා' තේමාව යටතේ පළවූවකි.)

“මං මේ කතා කරන්නේ මේ රටේ වග කිව යුතු වැඩිහිටියෙක් හැටියට. යකෝ, මේ රටේ සංස්කෘතිය, සදාචාරය, සභ්‍යත්වය අපි රැකගන්න ඕනෙ... මේ වැලන්ටයින් මගුල් නිසා ඒව විනාශ වෙන්න දෙන්න බෑ. අපිට නැති ආතල් උන්ට මොකට ද?”

“ඒක නෙවෙයි ඕඅයිසී මහත්තයා, ඔය සංස්කෘතිය, සදාචාරය ගැන කතා කරපු නිසා අහන්නෙ. ඒ කාලෙ රජවරුන්ටත් අන්තහ්පුර පවා තිබ්බ නේ?”

“ඔව්... ඉතින්?”

“ඉතිං කියන්නෙ එහෙනං ඒවත් හෙණ අවුල්නෙ.”

“ඔය ඇහුවෙ! ඒකෙ තියෙන අවුල මොකද්ද කියහංකො? රජතුමාට අන්තහ්පුරයක් තියෙන එකත් සංස්කෘතිකයි!”

'ලකයි සිකයි' හි තේමා රුව
ඉහත දෙබස් පෙළ මගේ කණ වැකුණේ මෙය ලියන්නට පෙර දින සවස් කාලයේ ‘ලකයි සිකයි’ යූටියුබ් නාලිකාව හරහා යූටියුබ් අඩවියට මුදාහැර තිබුණු ‘ලව් සිකුරුටි’ හාස්‍ය වැඩසටහන තුළ දී ය. එය සංවාදය ගොඩනැගෙන්නේ උද්‍යානයක රාජකාරියේ නියුතු ආරක්ෂකයින් දෙපළක් අතර ය. සංවාදයේ පසුබිමට හේතු වන්නේ, එළඹ ඇති වැලන්ටයින් දිනය හේතුවෙන් උද්‍යානයට ඇතුළු වීමට නියමිත නානාවිධ පෙම්වතුන්ගේ ‘පෙම් කිරීමේ සීමාව’ තීරණය කිරීම සඳහා පාලක නියෝජිතයින් වන ආරක්ෂකයින් ගැනීමට නියමිත ක්‍රියාමාර්ගයන් ය.


‘ලකයි සිකයි’ යනු යුගල හාස්‍ය වැඩසටහන් ලෙස ගෙවුණු වසර කිහිපය තුළ ලාංකික විනෝදාස්වාද කලාපය තුළ නැගී ආ ජනප්‍රිය ෂානරයක එක් ප්‍රමුඛ යුගලයකි. ‘පොඩි මල්ලියි, චූටි මල්ලියි’ ‘ජනයි -ප්‍රියයි’ යනාදී වශයෙන් මෙම ෂානරය තුළ එකිනෙකා හා තරග වදින කණ්ඩායම් ගණනාවක්ම දැකගත හැකි ය. පූර්ණ වශයෙන් සිංහල භාෂිත වැඩ සටහන් කලාපයක කටයුතු නොකරන හෙයින් ප්‍රේක්ෂාගාරය තරමක් වෙනස් වුව ද ‘බ්ලොක් ඇන්ඩ් ඩීනෝ’ අයත් වන්නේ ද මෙම යුගල ෂානරයටම ය.

මෙයට දශක කිහිපයකට පෙර, ගුවන් විදුලිය මෙරට ප්‍රමුඛ සන්නිවේදන මාධ්‍යය ලෙස පවතින සමයේ දී නැගී ආ ‘ඇනස්ලි, බර්ටි, සැමුවෙල්’ ත්‍රිත්වයේ ‘විනෝද සමය’ ප්‍රමුඛ හාස්‍ය වැඩසටහන් එකල ප්‍රේක්ෂක මනදොළ පුරවා ලී ය. ස්වකීය හාස්‍ය වැඩ සටහන් හුදු ‘සරලමතික’ සීමාවන් තුළ නොතැබූ එතිදෙන ඒ ඔස්සේ මධ්‍යම පාන්තික සමාජයේ බොහෝ දුබලතා උපහාසාත්මකව විමසමින් සිනාසෙන්නා අභිමුව කැඩපත් තැබූ හ. අලස හා කපටි ලෙස විදේශිකයින් රවටා යම් මුදලක් ගරා ගන්නට තැත් දරන්නන්, විමසුමකින් තොරව රැල්ලට ගසා යන්නන්, රජයේ සේවකයින් ලෙස කටයුතු කළ ද සිය රාජකාරිය යනු කුමක්දැයි යන්න පවා නොදන්නන් යනාදී ලෙස අනේක චරිත ඔවුහු අප වෙත තබමින්, හාස්‍ය පෙරමුණෙහි තබමින් වුව, නිශ්චිත අරමුණකින් යුතු සාකච්ඡාවක් යෝජනා කළ හ.

නව මාධ්‍ය යුගයට එළඹෙත්ම, ඉහත ත්‍රිත්වයේ රූපවාහිනී ප්‍රවේශයන්ගෙන් ද පසු, යුගල හාස්‍ය වැඩසටහන් අප අභියසට පැමිණ තිබෙයි. මේ එකදු වැඩසටහනක් හෝ අපට නොතකා හැරිය නොහැක්කේ යූටියුබ් අවකාශයට මුදා හැර ඉතා සුළු මොහොතකින් දහස් ගණනින් පිරිස් පැමිණ ඒ නරඹන්නට පෙළ ගැසෙන හෙයිනි. ඒවායේ ප්‍රේක්ෂාගාරය ඉහළ ය. ඇතැම් විට ලක්ෂ ගණනක ‘නැරඹුම් අගයන්’ අදාල වීඩියෝව වෙත ලබා දෙන්නට තරම් ක්‍රියාකාරී ය.

විනෝද සමයේ තිදෙන


විනෝද සමය යුගය වෙත හැරී මෙම හාස්‍ය වැඩ සටහන් හා ඒ සැසඳීම තරමක සරල පියවරයක් වුවත්, එතැනින් සංවාදයට එළඹෙන්නෙකුට මේ කලාප දෙකෙහි ඇති සාම්‍යයන් හා නොපෑහෙන කලාප ද හඳුනාගත හැකි වනු ඇත. අතීත නොස්ටැල්ජික මතකයන් සමග පමණක් යන්නෙකු ‘ඇනස්ලි, බර්ටි සහ සැමුවෙල්’ යුගය වත්මනට වඩා බොහෝ ප්‍රබල තැනක වන බව තර්ක කරන්නට ඉඩ ඇතත් මට පෙනෙන්නේ ඇගයිය යුතු හා ඇගයිය හැකි අංග ගණනාවක් මෙම යුගල හාස්‍යමය නිර්මාණයන්හි ද වන බව ය. තීරුව ආරම්භයේ මා තැබුවේ ඒ සඳහා එක් උදාහරණ දෙබසකි.  යළි හැරී ඒ විමසා බලන්න.

‘ලකයි සිකයි’ හි නිර්මාණාත්මක අංශයේ පෙරටුගාමියා එහි ලකාගේ චරිතය නිරූපණය කරමින් පිටපත ලියා බොහෝ නිර්මාණ අධ්‍යක්ෂණය කරන ලක්මාල් වීරසිරි බව පෙනේ. ඔහු ලියන ඉහත දෙබස් පෙළ, ඒ වීඩියෝවේ සෙසු බොහෝ තැන්වල හමුවන දෙබස් හා සමාන ලෙසම, යළිත් අප සමාජ සංස්කෘතික දේහය දෙස හැරී බලන්නට කරන යෝජනාවන් ය. ජනප්‍රිය සංස්කෘතියේ ප්‍රමුඛස්ථානයක තැබෙන ‘යුගල හාස්‍යමය වැඩසටහනක’ විනාඩි කිහිපයක වීඩියෝවක් ඔස්සේ ලාංකික සමාජ සංස්කෘතික හා දේශපාලනික මහා මූලයන්හි විප්‍රකාරයන් උත්ප්‍රාසයට ලක් කරන්නට පිවිසීමම පැසසුම් කටයුතු ය.

කෙසේ වෙතත්, එහිලා වඩාත් වැඩි දේශපාලනික සවිඥාණිකත්වයක් ‘ලකයි සිකයි’ වෙත වන බැව් නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. මෙම කණ්ඩායම් අතුරින් සෙස්සන්ට වඩා දිගු අතීතයක් ඇති ‘පොඩි මල්ලියි - චූටි මල්ලියි’ වැනි යුගලයන් ද අභිබවමින් මෙම සමාජ සවිඥාණික බව ඇතැම් තන්හි මෙම කණ්ඩායම හමුවේ හඳුනාගත හැකි ය. ‘ලව් සිකුරුටි’ මෙන්ම ‘දෙවැනි රැල්ල’ වැනි කොරෝනාව පසුබිම් කරගත් වීඩියෝවන් විමසීමෙන් ඒ බව වටහාගත හැකි ය.

විනාඩියක දෙකක කාල සීමාවක සිට විනාඩි දහයක පමණ උපරිමයක් දක්වා කාලයක් තුළ විශාල ප්‍රේක්ෂාගාරයක් ආකර්ෂණය කරමින්, සිනහව පෙරමුණෙහි තබා, උත්ප්‍රාසාමක ලෙස සමාජය විමසන්නට ප්‍රවිශ්ට වීම පහසු කටයුත්තක් නොවේ. මෙම කණ්ඩායම් අනුකරණය කරන්නට එළඹෙන බොහෝ දෙවැනි පෙළ කණ්ඩායම්වල අසාර්ථකත්වය ඒ සඳහා දෙස් දෙයි. ස්ව-අනන්‍ය රංගන හැඩතල, ආවේණීක ස්වරූපයන් ආදියෙන් මෙම යුගලයන් තම කණ්ඩායම්වල මං තනාගෙන ඇති බව පෙනේ. දෙපිට කැපී යන, ‘අශිෂ්ට’ යැයි යමෙක් යෝජනා කළ හැකි දෙබස් ද මේ ඇතැම් වීඩියෝවල හමුවෙතත්, මෙවැනි ශානරයන්හි එක් ලක්ෂණයක් ලෙස ඒ හඳුනාගත හැකි බව ද නිරීක්ෂණය කළ නොහැක්කේ නොවේ.

සතියකට වරක් හෝ බැගින් සිය ප්‍රේක්ෂාගාරය වෙත හාස්‍යමුසු වීඩියෝවක් සමග විත් කැඩපත් ද තබා යන්නට මේ කණ්ඩායම්වලට හැකිනම් සහ ඒ තත්වයන් ඔවුන් තව දුරටත් වර්ධනය කරගන්නේ නම් අප ඔවුන්ට ආචාර කළ යුතුම ය.

 

-          ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -