Wednesday, December 19, 2018

හෙට දවස: ආදරයේ අනාගතය ද? ආත්මාරක්ෂාවේ අනාගතය ද?


(2018 දෙසැම්බර් 16 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

පාසැල් අවදියේ පටන් එකට උන් මිතුරෙකු කලකට පසු හමුවීමේ අවස්ථාව මෑතකදී මට ලැබිණ. පාසැල් සමයේත්, ඉන්පසු වසර කිහිපයකුත් ඉතා සමීපව ඇසුරු කළ මිතුරා, මගේ විශ්වවිද්‍යාල ගමනත්, ඔහුගේ රැකියාවත් විසින් ක්‍රමයෙන් දුරස් කරනු ලැබුව ද ඉඩ ලද විටක, ඉඳහිට මුණගැසෙමින් යළිත් මිතුදම් අලුත් කරගැනීමේ සිරිතක් අප අතර පැවතින. ඒ අයුරින් මෙවර ඔහු මට හමුවූයේ වසර ගණනක ඇවෑමෙනි. පෙර හමුවේ දී ළදරු පාසැල් අවදියේ වූ ඔහුගේ පුතු දැන් දොලොස් වැනි වියට ළඟා වෙමින් උන් අතර දියණිය ද පාසැල් ගමන ආරම්භ කොට තිබුණා ය. සතුටු සාමීචිය අතරතුර සිය පුතු ළඟට ගත් මා මිතුරා ඔහුගේ දස්කම් මවෙත පහදමින් මෙසේ කීවේ ය.

“දැං ඔරෙන්ජ් බෙල්ට් එකත් අරන් ඉන්නෙ. මෙහෙම හිටියට හොඳ ශක්තියක් තියෙනව. මාස්ටරුත් කැමතියි මෙයාට!“

පුතුගේ ආත්මාරක්ෂක සටන් කලාවේ දක්ෂතා ගැන මූලික පැහැදිලි කිරීමෙන් පසු ඔහු කීවේ, මේ ලිපියේ නිමිත්තට ද මා මෙහෙයවූ පහත ප්‍රකාශයයි.

“එන්න එන්නම රට අගාධෙට යනවනෙ මචං. ඉස්සරහට එන්නෙ මහ නරුම කාලයක්. අපිත් කොයි වෙලේ මැරෙයිද කවුද දන්නෙ. මුංට මෙහෙම දෙයක් උගන්නල තිබ්බම හිතට හොඳයි. අඩු තරමෙ නංගිව හරි බලාගනීනෙ!!“

මගේ මිතුරා තමන්ගේ මරණින් මතු සිය දරුවන්ගේ අනාගතය පිළිබඳව ද සිතා බලා තිබුණු අතර පිරිහෙන සමාජය හමුවේ ඔහු තෝරාගෙන තිබුණු පිළිවෙත නම් බාල දියණියගේ ද ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් පුතුට කරාටේ උගැන්වීමයි!

ආත්මාරක්ෂාව පිණිස හෝ ඇතැම් විට ක්‍රීඩාවක් විලසින් හෝ සටන් කලාවන් ප්‍රගුණ කිරීම යහපත් ප්‍රවේශයකි. එහෙත් රටක අපැහැදිලි අනාගතය හමුවේ වඩාත් සුරක්ෂිතව ස්වකීය දරුවන්ගේ ආරක්ෂාව උදෙසා ඔවුන්ට ආත්මාරක්ෂක සටන් ප්‍රගුණ කරවීම පසුපස වන සමාජ දැක්ම කවරාකාරදැයි යළි විමසීම වටී. සමස්ථයක් ලෙස රටේ සමාජ විඥාණය ප්‍රකට කරවන මගේ මිතුරාගේ ක්‍රියාව හුදු පුද්ගලබද්ධ කලාපය ඉක්මවන කරුණක් බැවින් පොදු සාකච්ඡාවකට කැඳවීම වඩාත් උචිත බව මම කල්පනා කළෙමි.

මිතුරාටද පෙනී ගොස් ඇති පරිදි අපගේ රටේ ඉදිරි අනාගතය සුභ සිහින දකින්නට අවකාශ අවම වපසරියක් බව පැහැදිලි ය. මූලිකව දේශපාලනඥයින්ට වගකීම පවරා හිත හදාගන්නට බොහෝ පිරිසක් කල්පනා කළත් පුරවැසියන් ලෙස ඒ පිළිබඳ අප සියල්ල තුළ වන පොදු වගකීම ඉන් ඔබ්බෙහි පවතින්නක් බව මගේ යෝජනාවයි. ඒ කෙලෙසකින් ද?

පුරවැසියන් වඩාත් සබුද්ධික හා සංවේදී ප්‍රජාවක් බවට පත්වන්නට සියලු පසුබිම සළසන්නේ කුඩා අවදියේ පටන් ඔවුන් හමුවේ මුණගැසෙන සමාජ සංවිධාන පද්ධතියයි. මූලිකව ස්වකීය නිවස, දෙවනුව පාසැල, තෙවනුව ආගමිකස්ථානය සහ ඒ හා සමගාමීව ජන මාධ්‍යය යනාදී වශයෙන් මෙය අපිට ලේඛණගත කළ හැකි ය. මේ සියලු කුඩා සහ විශාල, සාපේක්ෂව පෞද්ගලික හා පොදු සංවිධාන මූලිකව පුරවැසියා යනු කවරකු ලෙස විග්‍රහ කොට ඇත් ද?

තරමක් විතැන් වූ අඩවි ඉඳහිට හමුවිය හැකි වෙතත්, දරුවන්ගේ ළමා අවදිය ගෙවෙන්නට සළස්වන ආකාරය දෙස විමසා බලන විට පවුල තුළ දරුවා පිහිටුවන ආකාරය හඳුනාගැනීම අපහසු නැත. දරුවන් සිය නව යොවුන් වියට පිවිසෙන්නේම අති වෙහෙසකර, ස්වකීය අවශ්‍යතාවට ඔබ්බෙන් වූ, (ශිෂ්‍යත්ව) තරග විභාග මානසිකත්වයක් සමග ය. ඇතැම් විට අනෙකා නොතකා දිවීමෙන් ලද ජයෙන් උද්දාමයට පත්වීමෙන් ඔද්දල් වූ හෝ දැඩි වෙහෙසකින් පසු ලද පරාජයකින් බිඳවැටීමෙන් වේදනාවට පත් වූ හෝ මනසක් එම දරුවන්ගේ උරුමය වී ඇතුවාට සැක නැත. සමානව පාසැල් ද ජයග්‍රාහකයින්ගේ මුහුණු සිය තාප්පවල ගසා, පරාජිතයින් යළි යළිත් ආන්තික සීමා වෙතම තල්ලු කර හරිමින් යට කී පවුල හමුවේ ආරම්භ වුණු තත්වයන් තව දුරටත් පෝෂණය කරයි. දරුවන් හමුවේ පාසැලත් මාධ්‍යයත් ඇතුළු සියලු කලාප ඉන් ඉදිරියට මුණ ගස්වන්නේ තරගයයි. කිසිදු සීමා මායිමක් (හෝ ප්‍රමිති සහතිකයක්) නොමැති ටියුෂන් පන්ති, තරගකාරීත්වයේ මූලික අදහස හෝ මුණ නොගස්වන, ජයම පමණක් ලැබිය යුතු බව සඳහන් වන ක්‍රීඩා, රියැලිටි තරග ඇතුළු මෙකී නොකී සියල්ල නිදහස් සිතුවිල්ලෙන් සපිරි, විවේක බුද්ධියෙන් ස්වකීය මනස මෙහෙයවන්නට සමත් පුරවැසියකු නිර්මාණය කරනු වෙනුවට, වෛද්‍යවරයකු, ඉංජිනේරුවකු ඈ, කරණීය තර්කනයෙන් යුතු, එනම් වඩාත් ඉහළ ආදායමක් ලැබිය හැකි රැකියාවක් සඳහා ඉලක්ක කරගත් තරග මානසිකත්වයකින් පමණක් හෙබි මනුෂ්‍ය ප්‍රාණියකු නිර්මාණය කෙරෙනු ලබයි. වෛද්‍ය හෝ ඉංජිනේරු ආදී වෘත්තීන් මෙහිලා අව තක්සේරු කිරීමට මා අදහස් නොකළත් එම අඩවි කරා යන වැඩි පිරිසකගේ (හෝ දෙමව්පියන්ගේ) මූලික ඉලක්කය වඩාත් තිරසාර ආදයමක් හා ‘හොඳ ජීවන තත්වයක් සහ පිළිගැනීමක්‘ මිස සමාජ පුරවැසියකු ලෙස සිය සක්‍රීය දායකත්වය රට හමුවේ තැබීම නොවන බව හඳුනාගැනීම අපහසු නැත.

දිගින් දිගටම මග හැරෙන සංවේදී සහ සංස්කෘතික මිනිසා බිහි කිරීමේ ක්‍රියාදාමය පාසැලේ පටන් ආගමිකස්ථානය හා ජන මාධ්‍යය යනාදිය හරහා යළි යළිත් අමතකව යද්දී හෝ අමතක කෙරෙද්දී ඒ වෙනුවට අපට නිරතුරුව මුණගස්වන්නේ අධික වේගයකින් දිවයන, තරගයම ජය සඳහා එකම මාවත ලෙස දකින, සාහිත්‍යය, කලාව, සෞන්දර්යය ආදී කලාප මග හැර දමන ඒකාකෘතික මිනිසකු බිහි කිරීමේ යාන්ත්‍රණයකි. බිඳ වැටීම් හමුවේ දිවි නැසීම හෝ නසා ගැනීම පිළිතුර වීම එවන් ඒකාකෘතික මිනිසකු හමුවේ අවසන් පිළිතුර වීම වටහා ගැනීමට මනෝ විද්‍යාවේ කෙළ පැමිණි ප්‍රාඥයකුගේ විමසීම් අත්‍යාවශ්‍ය නැත. ඉදින්, එවැනි කලාපයක දී ස්වකීය ආත්මාරක්ෂාව සඳහා දරුවකු කරාටේ ප්‍රගුණ කළ යුතු බවට මගේ මිතුරා (හෝ සමාන පුරවැසියා) සිතීම අරුමයක් නොවේ.

එහෙත් වඩාත් ඉදිරිගාමී සිතීමකදී මෙය තව දුරටත් අප අර්බුදය තුළම සිරකිරීම සිදු කරන බව වටහාගැනීම අසීරු නැත. අපගේ දරුවාගේ කරාටේ පහරට ලක් වන අනාගත අනෙකා කවු ද? ඔහු අපේ දරුවාගේ පහර ඉවසමින් පසෙකට වෙයි ද? ඔහු අත කරාටේ සටන් කලාව ප්‍රගුණ කළ කවරෙකු හෝ නැසිය හැකි අවියක් නොපැවතීමේ සම්භාවිතාව කුමක් ද? එය භාවිත කිරීමට හෝ නොකිරීමට ඔහු තුළ ඇති ඉවසීමේ සීමාව අප හඳුනාගන්නේ කෙසේ ද?

මෙම ප්‍රශ්න මාලාව තව දුරටත් දිගු කළ හැකි වුවත්, මාගේ මූලික තර්කය වටහා ගැනීමට ඔබ සමත්ව ඇතැයි මම සිතමි. අසීරු වුවත් අප වහා තෝරාගත යුත්තේ අනෙත් මාර්ගයයි!

කිසිදු අයුරකින් සමාජයේ සෙසු පුරවැසියන් ප්‍රතිවාදීන් ලෙස නොදකින සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම, මානව පැවැත්ම අගයන, අනෙකාට ගරු කරන සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීම එම මාර්ගයයි. ඒ සඳහා සමාජ ඇගයුම් හා ප්‍රතිමාන ලෙස අප හඳුනාගෙන ඇති දේ යළි විමසමින්, අධ්‍යාපනය, සන්නිවේදනය, ආගම ආදිය වඩාත් දියුණු පුරවැසි සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා භාවිත කළ හැකි ස්වරූප විමසා බැලිය යුතු ය. සාමූහික විඥාණය යන්නෙහි අරුත පුළුල්ව විමසමින්, සාමූහික වගකීම් හා වගවීම් පිළිබඳ සාකච්ඡාව අරඹමින් අපට මෙම කටයුත්තට මුල් පියවර තැබිය හැකි ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -

 සේයාරුව: https://i1.wp.com/www.budo-inochi.com 

Tuesday, December 11, 2018

සම්මාන වේදිකාවේ විරෝධ ප්‍රකාශන: තරුණ නාට්‍ය සම්මාන වේදිකාවෙන් ඔබ්බට


(2018 දෙසැම්බර් 09 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

“දෙවියන් හොඳයි. දෙවියන් විශිෂ්ටයි. බින් ලාඩන්ගේ දෙවියන් නරකයි. උගේ දෙවියන් නරක කෙනෙක්. සදාම් හුසේන්ගේ දෙවියන්, උට එහෙම කෙනෙක් හිටියෙ නැති නම් හැර, නරක කෙනෙක්. ඌ ම්ලේච්ඡයෙක්. අපි ම්ලේච්ඡයෝ නෙවෙයි. අපි මිනිස්සුන්ගෙ බෙලි කපා දාන්නෙ නෑ. අපි විශ්වාස කරන්නෙ නිදහස. හරියට දෙවියන් වගේ!....“

මේ 2005 වර්ෂයේ දී නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානයෙන් පිදුම් ලද බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික නාට්‍යකරුවකු හා රචකයෙකු වූ හැරල්ඩ් පින්ටර් සිය සම්මානය ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් සිදු කළ දීර්ඝ දේශනය අතරතුර දී සිදු කළ එක් ප්‍රකාශයකි. ‘මගේ දෙවියන්‘ යනුවෙන් ඔහු මෙහි සඳහන් කරන්නේ ස්වකීය දෙවියන් ගැන නොවේ. ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයාගේ දෙවියන් ගැන ය. එවකට, ඔහුගේ දේශනයට අනුව, මූලිකව ජෝර්ජ් බුෂ් (කණිෂ්ඨ)ගේ  දෙවියන් ගැන ය. ජෝර්ජ් බුෂ්ට දේශන ලියා දෙන්නට කොතරම් දක්ෂ දේශන රචකයින් ඇතත් තමන් ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වී ඉහත කොටස ද ඇතුළත් දේශනය බුෂ්ට ලියා දෙන්නට සූදානම් බව පින්ටර් සඳහන් කරන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විශ්ව ව්‍යාප්ත මට්ටමින් සිදු කරන ත්‍රස්තවාදය පැතිරවීම්, ම්ලේච්ඡ යුද්ධ හා ඝාතන ආදියට විරෝධය පළ කරමින් උපහාසය මුසු ආවේගාත්මක ස්වරයකිනි.

ස්වීඩන් ජාතික ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල්ගේ නාමයෙන් 1901 වසරේ පටන් පිරි නැමෙන, ලොව විශිෂ්ටතම ත්‍යාග අතුරින් ඉහළින්ම තැබෙන, සාහිත්‍යය සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය දිනාගනිමින් හැරල්ඩ් පින්ටර් එය වේදිකාවක් කරගන්නේ නාට්‍ය රචනය හෝ සාහිත්‍යය ගැන යමක් කියන්නට නොවේ. මූලිකව ආසන්න සමයේ ඉරාකය හමුවේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය දියත් කළ මිලිටරි මැදිහත් වීමත්, ඊට පෙර සමයන්හිදී විවිධ ආකාරවලින් නිකරගුවාව, එල් සැල්වදෝරය, ඉන්දුනීසියාව, ග්‍රීසිය, හයිටි, බ්‍රසීලය, පැරගුවේ, තුර්කිය, පිලිපීනය, ගෝතමාලාව සහ චිලී රාජ්‍යය ඇතුළු රටවල දේශපාලනික අවස්ථා හමුවේ සෘජුව හා වක්‍රව මැදිහත් වෙමින් සිදු කළ හෝ සිදු වන්නට අනුබල දුන් ම්ලේච්ඡ සංහාර, මිනිස් ඝාතන හෝ මිනිස් ජීවිත අර්බුදයට යැවූ අරගල නිර්මාණය කිරීමත් විවේචනය කරන්නට ය. “මහා මිනිස් සංහාරකයෙකු ලෙස නම් ලබන්නට‘ කොතරම් නම් ජීවිත ප්‍රමාණයක් බිල්ලට ගත යුතු දැයි ඔහු නිර්භයව ඇමරිකානු ජනපතිවරයාගෙන් (හා සෙසු ලෝකයෙන්) ප්‍රශ්න කරයි.



සම්මාන වේදිකාව මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි භීම පාලකස්ථානයට එරෙහිව හඬ නගන්නට හෝ වෙනයම් අයුරකින් ස්වකීය ආස්ථානය ප්‍රකාශ කරන්නට භාවිත කළ එකම පුද්ගලයා හැරල්ඩ් පින්ටර් පමණක් නොවේ. එසේම එය මෙවැනි ප්‍රකාශවලින් පමණක් සිදු වී ඇති දෙයක් ද නොවේ. සම්මානය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම, එය ලබාගෙන තමන් විශ්වාස කරන සුදුස්සාට එය ලැබිය යුතු බව ප්‍රකාශ කරමින් යළි වෙනත් අයෙකුට ප්‍රදානය කිරීම, සම්මානය ලැබීමෙන් පසු ලැබෙන අවස්ථාවේ සිය අදහස ප්‍රකාශ කිරීම මගින් යම් විරෝධයක් හෝ අදහසක් සමාජගත කරන්නට කටයුතු කිරීම මෙන්ම ලැබුණු සම්මාන පසුකාලීනව යළි භාර දීම මගින් ද විවිධ රටවල පුරවැසියන් සිය ජයග්‍රාහී කලාපයෙන් බැහැරව ස්වකීය දේශපාලනික හා සමාජ වගකීම වෙනුවෙන් උර දී කටයුතු කර ඇත.

මා මෙම කලාපය වෙත මෙවර අවධානය යොමු කරන්නට තීරණය කළේ පසුගියදා නිමාව දුටු යෞවන සම්මාන උළෙලේ දී තරුණ නාට්‍යකරුවන් දෙදෙනෙකු වූ සුරීන් චාමර සහ කසුන් චතුරංග විසින් උදය ගම්මන්පිල සහ දුමින්ද දිසානායක යන දේශපාලඥයින් අතින් සිය සම්මාන ලබාගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සම්බන්ධයෙන් පැන නැගුණු කතාබහ හේතුවෙනි. සුරීන්ගේ සහ කසුන්ගේ ප්‍රතික්ෂේපය වීර ක්‍රියාවක් ලෙස දැකීම මෙන්ම ‘බාල මෝඩ ක්‍රියාවක්‘, උද්දච්චකමක්, පණ්ඩිතකමක් නොඑසේනම් නූගත්කම නිසා සිදු කළ ක්‍රියාවක් ලෙස වරනැගීම ද මූලිකව සමාජ මාධ්‍ය ජාල හමුවේ වූ පසුවදන් තුළ සඳහන්ව තිබෙනු දුටිමි.

බලාධිකාරියේ නියෝජිතයින් වන දේශපාලකයින්ට සිය අදහස් සමාජගත කිරීම සඳහා විවිධ මාධ්‍ය කලාප නිරතුරුව විවරව ඇත. අප රට හමුවේ වඩාත් ඛේදනීය තත්වයක වන මෙම අවකාශය සෘජුවම පාලකයාගේ අදහස් පමණක්, කිසිදු සත්‍ය අසත්‍යතා විමසිල්ලකින් තොරව, මහජනතාව අභියස තැබීමේ කලාපයක් බවට ඌනනය වී ඇත. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ජනතා පරමාධිපත්‍යය, නීතිය, සදාචාරය, යහපාලනය ආදී ඉතා වැදගත් හා උත්තර ඇගයීම් හුදු අක්ෂර කිහිපයක එකතූන් පමණක් බවට පත් කර ඇති වර්තමාන දේශපාලන විකට පිටිය අභියස මාධ්‍යයත් යළි යළිත් අවකාශ සළසා දෙන්නේ එහි වන කිසිදු විනිසුරුවකු නැති, කාගේ ගෝල කණු කාගේ දැයි අපැහැදිලි මේ අභූතරූප නාටකයටම නම් අප කුමක් කළ යුතුදැයි යන පැනය වගකීම්සහගත පුරවැසියකු තුළ ඇතිවීම පුදුමයට කරුණක් නොවේ. ඉතා සුළු ඉංගිතයකින් හෝ ඉතා කෙටි පියවරයකින් හෝ මේ විකාරරූපී පන්දු කෙළියෙහි යෙදෙමින් සමස්ථ රටක අනාගතය අනතුරේ හෙළන විපරීතයින්ට විරෝධය පළ කිරීමට යමෙකු පියවර ගන්නේ නම් ඔහුට හෝ ඇයට ගෞරවය පුද කළ යුතු බව මම යෝජනා කරමි.

සාහිත්‍ය, නාට්‍ය, සිනමා කෘති ඈ විවිධ කලා ප්‍රකාශනයන් වෙනුවෙන් රාජ්‍ය මට්ටමින් හෝ විවිධ ආයතනික මට්ටමින් සම්මාන ප්‍රදානය කිරීම හා ඇගයීම ග්‍රීක යුගය තරම්ම ඈතට දිවෙන බව අපි දනිමු. එහි වත්මන් භාවිතාව ස්වරූප ගණනාවකින් අප අභියස වෙයි. “ඇමතිවරයා ඇඳ දෙන කොටු තුළ මම අඹ ඇට නොපනිමැයි“ සඳහන් කරමින් රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙල සඳහා තමන් සම්බන්ධ වන නාට්‍ය ඉදිරිපත් කිරීමට විරුද්ධ වූ මා මිත්‍ර තරුණ නාට්‍යකරුවෙක් තර්ක කර සිටියේ නාට්‍ය උළෙලක නිර්ණායක සෘජුවම රාජ්‍යයේ අවශ්‍යතාව නියෝජනය කරන හෙයින් ද, වඩාත් මර්ධනකාරී ලෙස කලාකරුවන් ඇතුළු පුරවැසියන් හමුවේ රාජ්‍යය කටයුතු කරමින් පවතින හෙයින් ද, ඔවුන්ගේ උළෙල ප්‍රතික්ෂේප කිරීම වඩාත් උචිත බවයි. එසේම විරෝධතා එක් එක් ස්වරූපවලින් පැමිණිය හැකි බව මෙරට සම්මාන ඉතිහාසය ද අපට පෙන්වා දී ඇත. රෝසි සේනානායකගෙන් සම්මාන නොගෙන වේදිකාවෙන් බැස ගිය සුනන්දා රණසිංහ, සිය සම්මානය සඳහා ලැබුණු රුපියල් ලක්ෂයක මුදල යාපනය පුස්තකාලය ගොඩ නැගීම සඳහා ලබා දෙන්නැයි ප්‍රසිද්ධියේ ඉල්ලා සිටි අශෝක හඳගම, තමන්ට ලැබුණු සම්මානයට නියම සුදුස්සා ප්‍රේමසිරි කේමදාසයන් බව කියූ එච්.එම්.ජයවර්ධන, විජය කුමාරතුංග සිරගත කිරීමට විරෝධය පාමින් සම්මානය ප්‍රතික්ෂේප කළ ප්‍රේමසිරි කේමදාස ආදී උදාහරණ මතකයට නැගෙතත් අප කිසිවකුගේ මතකය තුළ පවා සඳහනක් ඉතිරි නොකරමින් අප්‍රසිද්ධියේම සම්මාන ප්‍රතික්ෂේප කළ පිරිසක් ද වන බව අප සිහිතබා ගත යුතු ය.

සුරීන්ගේ සහ කසුන්ගේ සම්මාන උළෙල විරෝධය වඩා පුළුල් අවකාශයක තබා සාකච්ඡා කරමින් කලාකරුවාගේ භූමිකාව, ඔහුගේ වැඩබිම වන වේදිකාව තුළ පමණක් නොවන බවට වන අදහස අප විමසා බැලිය යුතු ය. ඒ හා සමග අප වහා සිදු කළ යුත්තේ සුරීන් හා කසුන් වෙතින් සෘජුව විරෝධය එල්ල නොවුණු, කලාකාර භූමිකාව තුළ රැඳෙන බවක් දක්වමින්ම, ඉහත කී පාලනාධිකාරයේ නියෝජිතායතන බවට පත්ව ඇති සූරසේනලාගේ භූමිකා විමසීම ය. කලාව හා දේශපාලනය යා කරමින් ඔවුන් ඇඳ ඇති නිර්ලජ්ජිත රේඛා හෙළි කරගැනීම සුරීන් හා කසුන් වැනි අනාගත තරුණ කලා ප්‍රකාශකයින් හැරල්ඩ් පින්ටර් වැනි අභීත නිර්මාණකරුවන් තෙක් ඔසවා තැබීමට දායක වනු ඇත. කලාව මතු නොව දේශපාලනයේ අනාගත හැඩරුව තීරණය කරන්නට ද දායක වනු ඇත.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -  

Wednesday, December 5, 2018

විජයසිංහලා සහ ‘අළු පැහැති ආරංචි’: මහ මග ඝාතනවලින් පසු

(2018 දෙසැම්බර් 02 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

ලියනගේ අමරකීර්තිගේ ‘අළු පැහැති ආරංචි’ කෙටි කතා එකතුවේ එන, පොතෙහි නමින්ම යුතු කෙටි කතාවේ මුඛ්‍ය චරිතයක් වන විජයසිංහ, එතරම් අත්‍යාවශ්‍යතාවක් නොවූව ද, සිය නිවසට සීසීටීවී කැමරා සවිකර ගනියි. විජයසිංහ පවුලේ ඒකාකාරී අඳුරු ජීවිතය කෙමෙන් ‘ආලෝකය’ වෙත යොමු වන්නේ මෙම කැමරා සවි කිරීමත් සමග ය. ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ නිවසේ බිත්ති මායිමෙන් ඔබ්බෙහි වන ලෝකයේ සිදුවන, කිසිදු වැදගැම්මකට නැති දේවල්වල සිට කිසිසේත් නොසිතූ දේවල් ද මුණගැසෙන්නේ මේ කැමරා විසින් නොකඩවා රූපගත කර දෙන ‘අළු පැහැති රූප’ හරහා ය; අළු පැහැති ආරංචි හරහා ය. ලෞකික දිවිය කෙමෙන් අතහැර යමින් සිටි විජයසිංහගේ දියණිය යළි පුනරාගමනයට තීරණයක් ගන්නේ ද ඒ ‘අළු පැහැති’ ලෝකය ඇයගේ නෙත් අභියස ප්‍රතියමාන වීමත් සමග ය.

පසුගිය දා මාතරදී ගැටවරයකුගේ පිහි පහරකින් මහ මග දහවලක තවත් ගැටවරයකු මරුමුවට පත්වීම ද, තද කළු පැහැයෙන් ලියැවිය යුතු වුව, එවැනිම ‘අළු පැහැති ආරංචියක්’ ලෙස අසල නිවසක සීසීටීවීයක සටහන්ව තිබිණ. ලංකාවේ සියළුම ‘විජයසිංහලා, නෝනලා සහ දුවා දරුවන්’ වහවහා සිය දේශීය සීසීටීවී විකාශන නාලිකා අභියසට එදා රාත්‍රියේම එක්රොක් වූ අතර මේ ‘අළු පැහැති ආරංචිය’ සියැසින් දැකගනිමින්, සිය ‘ජාතික නිවසෙහි’ තාප්පයෙන් ඔබ්බෙහි සිදු වූ සිද්ධිය ‘රස විඳගෙන’ පසුදා එළි වන්නට මත්තෙන් ඒ පිළිබඳ විවිධ නිර්වචන, අදහස් හා උදහස් සමාජ මාධ්‍යජාලවලටත්, සිය දෛනික කතාබහ තුළටත් මුදා හරින්නට පටන් ගත් හ. ‘සීසීටීවී විකාශනවලින්’ පමණක් ‘විජයසිංහ පවුල්’ තෘප්තිමත් නොවන බැව් දත් නාලිකා මුදලාලිලා වහාම සිය හිත්පිත් නැති කැමරා මියගිය ගැටවරයාගේ නිවසට පිටත් කර හැර දෙවැනි දින රැයේ ආරංචි බලන්නට එන පිරිස තෘප්තිමත් කිරීමට ඔහුගේ මවගේ ද වැළපෙන රූප මාලාවක් එකතු කර ගෙන ආහ.

පසුගිය දින කිහිපය තුළ රටේ ජන නායකයින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සමග සිදු කරන පන්දු ක්‍රීඩාව අතරතුර තරමක හෝ වැඩි ආකර්ෂණයක් හිමි වූයේ මෙම ආරංචි එකතුවට ය. ගැටවරයාගේ මරණයට පිහිය මෑනූ අනෙක් ගැටවරයාගේ පෙළඹවීම ‘දෙවැනි ඉනිම’ වැනි ටෙලි නාට්‍යයකට, පාර්ලිමේන්තු පිහි-මිරිස් කුඩු ගැටුම්වලට, ‘අපි දකුණේ කියා පෝස්ට් දමා අහක බලාගෙන ගිය මගියන්ට’ භාර දීමට බොහෝ දෙනෙක් වහ වහා කටයුතු කළේ එම ඝාතනයේ වගකීම එවැනි කලාපයකට දැමීම බැලූ බැල්මටම වඩාත් පහසු කටයුත්ත නිසා වන්නට ඇත. එහෙත්, පළමුව මේ ගැටවර මරණය කාගේ වරදක්දැයි අප සැබවින්ම හැරී විමසා බලන්නට සූදානම් ද? එය ජාතික පුවතක් බවට පත් කරමින් නිවසක එක් රහස් කැමරාවක දර්ශනයක් ඔස්සේ පටිගත වූ ඝාතනයක් ‘විශ්ව මහජන දැක්මක්’ බවට පත් කිරීමේ ඇති සදාචාරාත්මක බව අප විමසූයේ ද? මගේ පිළිතුර නම්, පුරවැසි ප්‍රජාවක් ලෙස මේ මූලික ප්‍රශ්න දෙක හමුවේම අප සෘණාත්මක පිළිතුර නියෝජනය කරන පක්ෂයට වැඩි බරක් දක්වන බවයි.

පළමුව, මහමගට බැස දරුවන් පිහි, කඩු, කිණිසි හා/හෝ වෙඩි උණ්ඩවලින් පවා ජීවිත පරදුවට තබමින් සටන් කරන්නට පෙළඹී ඇති සමාජ පසුබිමෙහි මූලයන් විමසන්නට අප පියවර ගත යුතු ය. මෙයට පිළිතුර වශයෙන් ‘ඔබේ දරුවා ද වහා දහම් පාසැල් එවැන්නැයි’ එක් ගුරුවරියක් සමාජ ජාලයක් හරහා ඉල්ලීමක් කර තිබෙනු මම දුටිමි. ආධ්‍යාත්මික වශයෙන් නිවී සැනසවීම මගින්, ආගම ඔස්සේ ද යමෙකු ශික්ෂිත පුද්ගලයකු බවට පත් කිරීමට යම් ඉඩක් ඇත්තේ වුව, බහුතර දරුවන් දහම් පාසැල් වෙත බලය යොදා තල්ලු කර හරමින්, දිනපතා බණ හා පිරිත් අස්සවන සමාජයක අප දැනටත් ජීවත් වන බව අප අමතක නොකළ යුතු ය. ප්‍රධාන පිළිතුර දහම් පාසැල් සීමාවෙන් ඔබ්බෙහි වන්නක් බව වටහාගත යුතු ය. මානව සමාජයේ දී අනෙකාට ගරු කිරීම, වඩා පොහොසත් මනසකින් අනෙකා දෙස බැලීම, අරගල කළ යුත්තේ අනෙකා නැසීමට නොව නැගීමට බව තේරුම් ගැනීම ඇතුළු සියල්ල දියුණු පුරවැසි සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා වන මූලික අවැසියාව සමග එන්නකි. ආර්ථික ප්‍රගතිය හරහා රට සිංගප්පූරුවක් බවට පත් කිරීමෙන් පමණක් සියල්ල දිනාගත හැකි ය යන විශ්වාසය සහිත පාලකස්ථානයක් හා ඒ අනු දකින පුරවැසි සමාජයක් සමග වඩාත් දියුණු සිසු පිරිසක්, තරුණ ප්‍රජාවක් තනාගන්නේ කෙසේ ද? ඒ අනුවම යමින් දේශනා කරන පූජකස්ථානයකින් පෙරටුගාමී දෙසුමක් බලාපොරොත්තු වන්නේ කෙසේ ද?

අධ්‍යාපනය, කලාව හා සෞන්දර්යය, සන්නිවේදනය, ආගමික පැවැත්ම ආදී සමාජ සංස්කෘතික වටපිටාවෙහි පුරවැසි ගනුදෙණුව සමග පවතින මූලික සංකල්පයන් ප්‍රවේසම්කාරීව තෝරා විග්‍රහ කරගනිමින් කටයුතු කරන සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා අප ඉක්මණින් කටයුතු කළ යුතු ය. තරගකාරීත්වය වෙනුවට ඥාණ ගවේෂණය සමග ඇගයීමමුල් කරගත් අධ්‍යාපන ක්‍රමයක දී අනෙකා අපට මිතුරකු ලෙස හැඟෙනු ඇත. දියුණු කලා භාවිතයක දී අනෙකා අපට හිත්පිත් ඇති මිනිසෙකු ලෙස පෙනෙනු ඇත. වගකීම්සහගත සන්නිවේදනයක දී අපට දුර්වලතා මග හැර ගනිමින් අප යා යුතු නිසි මාර්ගය මුණ ගැසෙනු ඇත. වඩා පොහොසත් ආගමික ගණුදෙනුවක දී අපට සියලු ආගමික ඉගැන්වීම් ඇත්තේ කෙනෙකු පෙළීමට නොවන බව වැටහෙනු ඇත.

කැමරා දර්ශනයක සටහන් වූ පමණින් ඒ සියල්ල මහජන ප්‍රදර්ශනයට කැඳවීමේ ‘නරුම පුරුද්ද’ යළි තහවුරු කරන්නේ සන්නිවේදනය හමුවේ පැවතිය යුතු මූලික ආචාරධාර්මික පැවතුම් අප දශමයකින් හෝ විමසා නොබලන බවයි. එය මා ඉහත කී සියලු කාරණා හමුවේ රටක් ලෙස අප අසමත්ව ඇති බවට මනා නිදර්ශනයකි. මාතර මරණය පමණක් නොව දිනකට මාර්ග අනතුරු ඇතුළු විවිධ මරණ, මාරක අනතුරු හෝ හදිසි අනතුරු අප ආලින්දයේ සිට රාත්‍රී ආහාරය සමග ‘රස විඳින’ බව රහසක් නොවේ. ‘රස විඳීම’ යන්න මා යොදන්නේ ඒ මරණ හෝ අනතුරු දැක අප කම්පනය නොවන නිසා ය. වෙනදා මෙන්ම සැනසිල්ලේ නිදාගන්නා නිසා ය. ‘දෙවැනි ඉනිමට’ හෝ ‘පාර්ලිමේන්තුවට’ වගකීම භාර දීම සඳහා වන ෆේස්බුක් පෝස්ටුවක් ෂෙයා කිරීමට ඔබ්බෙන් අප පසු දින සිදු කරන කාර්යය කුමක් ද?

මිනීමැරුම් හෝ අනතුරු අවම කෙරෙන හා දෙවනුව අතුගා දැමෙන, වඩා ආරක්ෂිත සමාජ වටපිටාවක් නිර්මාණය කරගැනීම සඳහා එකාවන්ව කටයුතු කිරීමට අප අදිටන් කරගත යුතු ය. නීතිය හමුවේ පමණක් දිග හැරිය යුතු සංවේදී රූප රාමු ‘මහජන ප්‍රදර්ශනයට’ කැඳවන තක්කඩි මාධ්‍ය වෙළෙන්දන්ට එරෙහිව පුළුල් විරෝධයක් ගොඩ නැගිය යුතු ය. වගකීම්සහගත මාධ්‍ය භාවිතය යනු ඇති පදම් ‘සීසීටීවී’ දර්ශනවලින් තිරය පිරවීම නොවන බව මාධ්‍යයට නිරතුරුව සිහි කැඳවා දිය යුතු ය. ඝාතන සහ අනතුරුවල නීතිමය තීන්දු වෙත පිවිසෙන්නට පොලීසියට හා උසාවියට ඉඩ දී අනතුරු අවම, මානව යහගුණයෙන් සපිරි සමාජයක් තනන්නට මුල් තැන ගත යුතුව ඇති බව මාධ්‍යයට පහදා දිය යුතු ය.

‘දෙවැනි ඉනිම’ මෙගා ටෙලියකි. එහි අනුහස්ලාගේ සමල්කලාගේ ජීවන වෘත්තීන් පිළිබඳ විචාරාත්මක මනසකින් බලන්නට හැකි පුරවැසි ප්‍රජාවක් නිර්මාණය කරගන්නට අප කටයුතු කළ යුතු ය. අප වැඩිපුර බිය විය යුත්තේ අනුහස්ලාට සමල්කලාට හෝ ඒ දෙස බලා සිටින පිරිසට නොවේ. ‘දෙවැනි ඉනිමෙන්’ පසු පැයේ හමුවන ‘සීසීටීවී’ ප්‍රදර්ශනවල ‘අළු පැහැති’ තත්‍ය ඝාතන දෙස බලා සැනසී නිදයන ‘විජයසිංහලාට’ ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -

Wednesday, November 28, 2018

ශාලා ලොකුවට කලාව කුඩාවට: පාලකස්ථානයේ නාට්‍ය දෘශ්ටිය

(2018 නොවැම්බර් 25 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

නෙළුම් පොකුණ රඟහල ඇතුළත
තව නොබෝ දිනකින් කොළඹ නෙළුම් පොකුණ ජාත්‍යන්තර රඟහල විවෘත කොට සත් වසක් සපිරෙනු ඇත. ආසන 1269කින් යුක්ත මේ දැවැන්ත, අති නවීන රඟහල විවෘත වුණු මොහොතේ එවකට සිටි ජනාධිපතිවරයා එය හඳුනාගත්තේ මෙරට රංග කලාවේ අනාගත දියුණුවේ කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙසිනි. අවශ්‍ය නම් සත් වසක් ගෙවෙන තැන අපට දැන් යළි හැරී රංග කලාව විෂයයෙහි එහි මැදිහත් වීම විචාරශීලීව සිදු කළ හැක. කෙසේ වෙතත්, මගේ මේ ප්‍රවිශ්ටය නෙළුම් පොකුණ රඟහල වෙත පමණක් තනි අවධානයක් යොමු නොකරමින්, රංග ශාලාවල ආසන ඝණත්වයෙන් හෝ ශාලාවේ දැවැන්ත බවින් පමණක් මනින්නට උත්සාහ කරන නාට්‍ය හා රංග කලා විෂයයෙහි පාලකස්ථාන දෘශ්ටිය වෙත අපගේ සාකච්ඡාව කැඳවා ලීමට ය. ඒ හා සමග, පුරවැසියා පෙරමුණෙහි තැබූ, සමාජ වගකීමක් සහිත නාට්‍ය කලාවක් ස්ථාපිත කරගැනීමෙහි ලා අපගේ කාර්යය විමසීමට ආරාධනා කිරීමට ය.

නෙළුම් පොකුණ රඟහලෙන්ම අපට අපගේ සාකච්ඡාවට ආරම්භයක් ලබාගත හැකි ය. චීන රජයේ ආධාරයෙන් ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙන මෙම රඟහල චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක ජනපතිනිය ලෙස කටයුතු කළ යුගයේ (ලක්ෂ්මන් ජයකොඩි සංස්කෘතික අමාත්‍යවරයාව උන් සමයේ) ආරම්භ කෙරුණු ව්‍යාපෘතියකි. මේ දැවැන්ත රඟහල් ‘තෑග්ග‘ගැන කණ වැකුණු එවකට නාට්‍ය අනුමණ්ඩලය සංස්කෘතික අමාත්‍යවරයා හමු වී සිදු කර ඇති පළමු ඉල්ලීම වී ඇත්තේ මේ මුදලින් ප්‍රධාන නගරාශ්‍රිතව ජාතික මට්ටමේ රංගශාලා 5ක්වත් ආරම්භ කිරීමට මැදිහත් වන ලෙස ය. චීන රජයේ ‘ත්‍යාගයක්‘ බඳු මෙම රඟහල එසේ ප්‍රාදේශීය විහිදෙන පරිශ්‍ර එකතුවක් දක්වා යොමු කළ නොහැකි බැව් අමාත්‍යවරයා දැනුම් දුන් විට ඔවුන්ගේ දෙවැනි ඉල්ලීම වී ඇත්තේ‍, එසේ නම්, මේ ව්‍යාපෘතිය තුළින්ම නාට්‍ය වේදිකාව ඉලක්ක කොටගත්, නාට්‍යකරුවන්ට ගණුදෙනු කළ හැකි මට්ටමේ තවත් කුඩා ශාලා පරිශ්‍රයක් ඉදිකර දෙන ලෙස ය. එයට එකඟත්වය පළ කොට ඇති එවකට සංස්කෘතික ඇමතිවරයා කලාභවන ආසන්න රජයට අයත් භූමියක එම පරිශ්‍රය ඉදිකිරීම සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු ආරම්භ කොට ඇත. ආසන සිය ගණනක මධ්‍ය ප්‍රමාණ රඟහලක්, ආසන පණහක හැටක කුඩා රඟහලක්, පුහුණුවීම් අවකාශ, කුඩා ලොබියක්, දුරබැහැරින් එන නාට්‍ය ශිල්පීන්ට නවාතැන් පහසුකම් ආදියෙන් සමන්විත සැලසුමක් එහි වූ බව එවකට නාට්‍ය අනුමණ්ඩලයේ සාමාජිකත්වය දැරූ ආචාර්ය සුනිල් විජේසිරිවර්ධනයන් මා සමග පවසා ඇත.

ඇමතිවරයාගේ මාරුවෙන් පසු නතර වූ මෙම ක්‍රියාදාමය, ඇමතිවරුන් වෙනස් වූ පසු ආයතනික අතීතයන් මකා දැමෙන බැවින් වියැකී ගොස් ඇත. අවසානයේ නෙළුම් පොකුණ රඟහල පමණක් ‘ජාත්‍යන්තර මට්මමේ‘ ආඩම්බරයකින් අප අතට පත් විය. එහෙත්, එය ලැබුණු විගසම ඇසුණු ප්‍රධාන මැසවිල්ල වූයේ එහි වූ මිල ගණන්වල ඉසිලිය නොහැකි බවයි. එක් රංගයක් පැවැත්වීම වෙනුවෙන් එහි අය කිරීම එවකට ලක්ෂ 8ක් විය! ඒ පුහුණුවීම් කාල සඳහා අය කළ මුදල්වලට අමතරව ය. දැන් එය ‘දැවැන්ත ප්‍රමාණයේ‘ සංගීත හා ප්‍රාසාංගික ඉදිරිපත් කිරීම්, දෙස් විදෙස් තරු පිරුවැරූ ටෙලිවිෂන් හා සිනමා සම්මාන උළෙලවල්, රියැලිටි උත්සව ආදියට වෙන් වී ඇත. ජාත්‍යන්තර ප්‍රාසාංගික අත්දැකීම් මෙරටට ලැබෙනු ඇතැයි විශ්වාස කළ වේදිකාව මත මුණගැසෙන්නේ නාලිකාවලින් ගෙනෙන සිනමා සම්මාන දෙන්නට ගොඩ වදින ජනප්‍රිය බොලිවුඩ් නළුවෙකු හෝ නිළියක පමණි.

දැවැන්ත ඔපෙරාවන් ප්‍රමුඛ මහේශාක්‍ය ඉදිරිපත් කිරීම් සිදු කළ හැකි වේදිකාවක් රටක ප්‍රධාන නගරයක වීම කිසිසේත් වරදක් නොවේ. එහෙත්, ඒ හා සමග, එවැනි ප්‍රාසාංගික නිර්මාණයන් බිහිකෙරෙන නිර්මාණශීලී ප්‍රජාවකින් සමන්විත පරිසරයක්, එවැනි නිර්මාණ රස විඳිය හැකි ප්‍රේක්ෂක ප්‍රජාවක් ඇතුළු මූලික අවැසියාවන් නිපදවිය යුතු ය. එය ඕපපාතිකව සිදු වන්නක් නොවේ. වඩා පොහොනි මැදිහත්වීමක් සහිතව රංග කලා විෂයය දෙස බලන සමාජ වටපිටාවක් සමග නිර්මාණය වන්නකි. දීර්ඝ හා අනවරත සාකච්ඡා හා එළඹුම් ඔස්සේ සිදු වන්නකි.

කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාවේ රංග කලාව මෙම අති දැවැන්ත වේදිකා ආමන්ත්‍රණය කරන්නක් නොවේ. බිහිවන නිර්මාණ අතලොස්ස, නිර්මාණයේ පසුතලයන්, තේමාවන් සමග ඉදිරිපත් කිරීමේ ආකෘතීන් අතින් පිහිටන්නේ අවමතාවාදී වේදිකා ගුණයන් හා මුසුව ය. මූලික වශයෙන් සමකාලීන නාට්‍ය කලාව කොයියම්ම ලෙසකින් හෝ මේ ‘දැවැන්ත‘ බව හා නෑකම් නොකියන අතර ඒවායේ ආඛ්‍යාන ස්වරූපයන් හා ආකෘතීන් සමග කුඩා ප්‍රමාණයේ රංග වේදිකාවලට අතිශය ගෝචර ස්වභාවයන් පෙන්නුම් කරයි.

වඩා දැනුවත් රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයක් පවතී නම් හා රංග වේදිකාවට වඩාත් සෘජු දායකත්වයක් ලබා දීම සඳහා ඔවුන්ට සත්‍ය උවමනාවක් වේ නම් සිදු කළ යුත්තේ රංගයන්ගේ හා රංගකරුවන්ගේ අවශ්‍යතා පූරණය කෙරෙන රංග ශාලා දාමයක් රට පුරා විහිදෙන පරිදි ඉදි කිරීම හා නඩත්තු කිරීමයි. කෙසේ වෙතත්, මහනුවර (කුණ්ඩසාලේ), මාතර (රුහුණු විශ්වවිද්‍යාලය), අනුරාධපුරය ඇතුළු විවිධ ප්‍රදේශවල පැතිරුණු වැඩ නිම කළ හා/හෝ වැඩ ඇරඹූ/අතරමග ඇණ හිටි රංග ශාලා ව්‍යාපෘති සියල්ල දෙස් දෙන්නේ ගොඩනැගීම්වල දැවැන්ත බව එම ශාලා විෂයයෙහි ඇති මූලික අපේක්ෂාව බවයි. තව දුරටත්, සියලු පුරවැසියාට සමාන පරිදි නාට්‍ය සේවනය කිරීමට අවකාශ සැලසීම තබා මූලිකව නගරාශ්‍රිතව හෝ ගැලපෙන හා උචිත ස්වරූපයේ රංග ශාලා අවකාශයන් පුරවැසියන් වෙත ලබා දීමට පාලකස්ථානවලට අදහසක් නැත. කොළඹ නගරයේ ද සාමාන්‍ය මට්ටමේ වූ රංග ශාලා අතුරින් දෙකක් (එල්ෆින්ස්ටන් හා ජෝන් ද සිල්වා) අලුත්වැඩියාව හෝ නැවත ඉදිකිරීම වෙනුවෙන් වැසී ගොස් ඇති අතර පවතින ශාලාවල වහල ද හිටි අඩියේ හිසමත පතිත වීමේ අවධානය නොමැත්තේ ද නොවේ (ආසන්න ටවර් රඟහල සිදුවීම විමසන්න.)

රංග කලාව විෂයයෙහි පහසුකම් සහිත ශාලා ඉදිවන තෙක් සිය නිර්මාණ ප්‍රේක්ෂකයා වෙත ගෙන යාමට බලා සිටින නිර්මාණකරුවා වෙනුවට සිය නිර්මාණාත්මක මැදිහත්වීම් විවිධ විකල්ප වේදිකා මත තබමින් කටයුතු කරන ක්‍රියාශීලී නිර්මාණ පරපුරක් ද අපට අවශ්‍ය ය. නව රඟහල් වෙනුවෙන් අරගල කරමින් ම, ප්‍රජාමූල කුඩා රඟහල් ඉදිකිරීමට අපට පියවර ගත හැක. ඉතා සාර්ථකව වසර ගණනාවක් ක්‍රියාත්මක ‘ජන කරළිය‘ වැනි කණ්ඩායමක මැදිහත්වීම්, ඔවුන්ගේ ජංගම රඟහල් උපක්‍රම අපට උදාහරණයට ගත හැක. කුඩා බ්ලැක් බොක්ස් අවකාශ වැනි දේ ඉදිකරගත හැක. සුදුසු තන්හිදී වීදි නාට්‍යකරුවන් අනුදත් මාර්ග ඔස්සේ යමින් ද කටයුතු කළ හැක.

ඉදිකරන ව්‍යාපෘතිය තුළ මහා පරිමාණයෙන් කොමිස් මුදල් පිල්ලි ගසා ගැනීම හා ඉදිකළ පසු විශාල නාමපුවරුවල සිය නාමය ලියා තැබීම හැර රංග ශාලාවක වටිනාකම පිළිබඳ වෙනයම් ඇගයීමක් නැති පාලකස්ථානයකින් සමාජයට ඵලදායී රංග ශාලා ඉල්ලා සිටීම කෙතරම් ප්‍රතිඵලදායකදැයි විමසමින්ම මූලිකව ප්‍රජාව මුල් කරගත් විකල්ප රංග ශාලා ස්වරූපයන් වෙත අප මං පෙත් විවර කොට ගත යුතු බව මගේ යෝජනාවයි. ඔව්! ඒ සඳහා අප කලාව හා සෞන්දර්ය විෂයයෙහි වඩා පෙරටුගාමී අදහසින් පූර්ණ පුරවැසි ප්‍රජාවක් වෙනුවෙන් පළමුව පෙළ ගැසිය යුතුම ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -   


සේයාරුව: http://www.nelumpokuna.com

Tuesday, November 20, 2018

දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවෙහි අරුත වටහාගැනීම


(2018 නොවැම්බර් 18 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)


සිවු විය නොඉක්මවූ මගේ කුඩා පුතු විවිධ වර්ණැති කුඩා සෙල්ලම් බඩු සමග සෙල්ලම් කරමින් සිටියි. ඒ එක් එක් වර්ණයන් ඔහු වෙත පැහැදිලිව හඳුනා දෙන්නට මගේ බිරිඳ ගන්නේ අසීමිත උත්සාහයකි. රතු වර්ණය රතු ලෙස ද, නිල් වර්ණය නිල් ලෙස ද යනාදී වශයෙන් පුතු අදාල වර්ණ නිවැරදිව හඳුනාගන්නට සමත් වන විට ඇගේ මුහුණ සතුටින් පිරී යනු නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. ඒ වැරදි වටහාගැනීම් මග හැර ගන්නට යළි යළිත් වර්ණ දක්වමින්, ඒ පුනරුච්චාරණය කරවමින් සිදු කරන දීර්ඝ ප්‍රතිඵලයක අවසන ඇය ලබන ජයග්‍රහණය මතු නොව කුඩා පුතු නිවැරදිව වර්ණ හඳුනාගන්නට සමත්වීම පිළිබඳ සතුට යන දෙකෙහිම එකතුවකි. ඇය මේ අත්විඳිමින් සිටින්නේ දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවෙහි හෝඩිය හඳුනාගන්නා පුතුගේ දියුණුව දැකීමේ සතුටයි.

අක්ෂර සමගින් ගණුදෙනු කොට, එක් එක් අක්ෂරයෙහි හැඩතල සමගින් ශබ්දය හඳුනාගැනීමට දරුවකු සමත් වන්නේ නිශ්චිත වයසක් කරා ඔහු හෝ ඇය වර්ධනය වූ පසු ය. නමුත් වර්ණ සහ වෙනත් හැඩතල හඳුනාගනිමින් සිය වටපිටාවෙහි දෘශ්‍ය ලෝකය වටහාගන්නට ඔහු හෝ ඇය ඉන් පෙරම සමත් වෙයි. මව හා පියාගේ පටන් මිනිස් රූපකායන් හඳුනා ගනිමින් ද, වටපිටාවේ කුඩා සතුන් හඳුනාගනිමින් ද සිය අවට ලෝකයේ ජීවිතය හඳුනාගන්නට සමත් වෙයි. මේ දෘශ්‍ය හඳුනාගැනීම් අක්ෂර කියවා වටහාගැනීමට පෙළඹවීම හා ඉගැන්වීම තරම් අසීරු කාර්යයක් නොවන අතර බොහෝ අවස්ථාවලදී දරුවාගේ වර්ධනය සමග සිදුවන ස්වාධීන තේරුම් ගැනීම මත ද නිතැතින් සිදුවන අවස්ථා වන බව ද පැහැදිලි කරගැනීම අසීරු නැත.

කෙසේ වෙතත්,  රටක හෝ සමාජයක ‘දියුණුව‘ පිළිබඳ දර්ශකයන්හිදී පෙරමුණෙහි තබමින් වටහාගන්නා සාක්ෂරතාව පිළිබඳ සාකච්ඡාවේදී අවධානය යොමු වන්නේ අකුරු ලිවීමෙහි හා කියැවීමෙහි හැකියාව පදනම් කරගත් කලාපය මිස දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාව නොවන බව අපි දනිමු. යමෙකුට අකුරු කියවාගත හැකි වූ පමණින් හෝ සිය නාමය ලියාගන්නට හැකි වූ පමණින් සාක්ෂරතාව සහිත පුද්ගලයෙකු ලෙස හඳුනාගත හැකි දැයි වන ප්‍රචලිත පැනය රටක සාක්ෂරතාව මැනීමේ දර්ශකය ද ගැටළුවක් අභියස තබමින් යළි ඒ විමසුම දෙස හැරී බලන්නට ආරාධනා කර ඇති බව නොරහසකි. එසේ වුව, මා යෝජනා කරන්නේ, අප ඉන් ද ඔබ්බට යමින් සමාජයක් කොපමණ දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවකින් හෙබි දැයි විමසීම ද අත්‍යාවශ්‍ය බවයි.

කුඩා දරුවන්ගේ ළදරු පාසැල් අධ්‍යාපන සමයෙන් අනතුරුව අපි දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාව පිළිබඳ එහෙම පිටින්ම අමතක කොට දමමු. එහෙත් එය වර්ණ සහ හැඩතල හඳුනාගැනීමේ, රූප හඳුනාගැනීමේ මූලික රාමුව අභිබවා යන්නකි. තත්‍ය ලෙස දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවකින් හෙබි පුද්ගලයා අප වටා ඇති, අප වෙත හමුවන, දෘශ්‍ය ලෝකය අර්ථ ගන්වා ගන්නට, වටහා ගන්නට, ඒ හා සමග ගණුදෙනු කරන්නට මෙන්ම දෘශ්‍ය රූපවලින් නැගෙන සංකේතාර්ථ තේරුම් ගනිමින් අර්ථ නිරූපණය කරන්නට ද සමත් විය යුතු ය. සැබවින්ම දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාව යනු වර්ණ, හැඩතල, රූප හා සංඥාවලින් පිරී ඇති අප අවට ලෝකය වටහා ගැනීමයි. එය චිත්‍ර ශිල්පය හදාරණ, නොඑසේනම්, සිනමාව, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය හෝ ඡායාරූප කලාව සමග ගණුදෙනු කරන, රූප හා වර්ණ සමග සෘජුව කටයුතු කරන පිරිසකට සීමා වන්නක් නොවේ. සමස්ථ ප්‍රජාව වෙතම යොමු විය යුත්තකි.

අප අවට ලෝකය දෙස මොහොතක් නැවතී බලන්න. නගර අවකාශයක හෝ ගම් පියසක භූ දර්ශනය දෙස මොහොතක් බලන්න. ආලින්දයක වාඩි වී ටෙලිවිෂන දෙස ඇස් පිය නොහෙලා බලා සිටින නිවැසියන් පිරිසක් දෙස බලන්න. ඒ ටෙලිවිෂනයෙන් ගෙන එන රූප එකතූන් දෙස බලන්න. ගොඩනැගිල්ලක පිළිවෙල හෝ අපිළිවෙල දෙස බලන්න. සරලවම නම්, අවට වටපිටාවේ ඇති චංචල හෝ නිශ්චල ඕනෑම දෙයක් දෙස බලන්න.  

සුන්දර රටක් ලෙස, ස්වභාව ධර්මය විසින් ලබා දුන් දායාදයට ඔබ්බෙන් ගොස්, අප විසින් නිර්මාණය කරගෙන ඇති පරිසරයෙහි ඇති දෘශ්‍යමය වියමන ගැන ඔබට කොතරම් සෑහීමකට පත් විය හැකි ද? අප නිර්මාණය කරගනිමින් පුරවැසියා වෙත එවන දෘශ්‍ය පණිවුඩ කොතරම් දුරට පොහොසත් ද? ඒවා නිසි ලෙස කියවාගැනීමට පුරවැසි සමාජය සමත් ද? මේ ඇතුළු ආශ්‍රිත බොහෝ ගැටළුවලට ඔබට ලැබෙන පිළිතුර සෘණාත්මක වීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝ ඉහළ බැව් මට නොබියව ප්‍රකාශ කළ හැක. ඉන් හෙළිවන්නේ පොදු පුරවැසි සමාජයේ දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවෙහි දුර්වලතාව මිස අන් කවරක් ද?

දරිද්‍රතාව වඩාත් මනරම් නිවෙස්වලින් හෙබි වටපිටාවක් අප වෙත තබන්නට ප්‍රබල බාධකයක් බවට ඔබ තර්ක කරන බව, ගෘහ නිර්මාණයන්හි ඇති දෘශ්‍ය රූපවල හිඟකම ගැන සාකච්ඡා කරන්නට මත්තෙන් මම දනිමි. එහෙත් ස්වකීය සීමාවන් තුළ හිඳිමින් වුව, වටපිටාවෙහි ඇති භූමිය, සෙසු නිවාස, වෘක්ෂලතාදිය සමග තබමින් විමසන නිවාස තනන්නන් අපට මුණගැසේ ද? එපරිද්දෙන්ම ඔබට ප්‍රති තර්ක ඇත්තේ වුවත් පහත පැන කිහිපය ද, උදාහරණ ලෙස, ඔබ වෙත තබන්නට මම කැමැත්තෙමි. සිය ආලින්දයේ ඇති ටෙලිවිෂනය, තමන් මිල දී ගත් අවස්ථාවේ පැවති වර්ණ සැකසීමෙහිම තබමින්, කිසිදු වග විභාගයකින් තොරව එහි මැවෙන රූප දෙස බලන කොපමණ ප්‍රේක්ෂාගාරයක් අප වෙත වේ ද? වඩා පොහොසත් දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවකින් හෙබි සමාජයක් අභියස, ඉතා දුර්වල රූප සංරචනා සහිත, තෙවැනි පන්තියේ මෙගා ටෙලි නාට්‍ය ඇතුළු බොහෝ ටෙලිවිෂන් විප්‍රකාර, අවර ගණයේ වීදි කඩ චිත්‍රපට, දියව යා යුතු නැති ද? සිය නෙත් සීමාවෙන්, බොහෝ විට තමන්ගේ නිවසෙහි බැම්මෙන්, ඔබ්බෙහි තමන් විසින්ම ගොඩ ගසන කුණු කඳු පරිසරය පිළිබඳ පහන් සිතුවමක් දකින්නට සමස්ථ පුරවැසි සමාජයටම බාධා එල්ල කරන්නේ ය යන කරුණට වැසියන් සවිඥාණික ද?

දෘශ්‍ය රූපය යන්න චිත්‍ර කලාව හා ආශ්‍රිත කලාපයේ අතහැර දමා ඒමේ ආදීනව අපි රටක් ලෙස අත් විඳිමින් සිටිමු. නිල් - කොළ -රතු දේශපාලනික වර්ණයන් ඉක්මවූ තැන අපට වර්ණය නොවැටහේ. රවුම් හා කොටු ආදී මූලික හැඩතලවලින් පසු අපට හැඩතල මුණගැසී නැත. රේඛීයව ස්වකීය නෙත් අභියස සිට එක එල්ලේම යමින් සිටින සමාජයක් ලෙස අපට වක් ව, විකර්ණිකව හෝ තිරස්ව නැගෙන රේඛාදිය පෙනෙන්නේ ද නැත. කැඩපත අභියස මුණගැසෙන ස්වකීය රූපය මිස බොහෝ දෙනෙක් විවිධ හැඩගත් අරුමැසි, අපූර්ව සමාජයේ පුරවැසියන්ගේ අනේක රූප ද දැක නැත. තමන්ගේ ඇඳුමෙහි පැළඳුමෙහි සිට ජීවන චර්යාවන් හරහා, කලාව හා දේශපාලනය දක්වාම මුණ ගැසෙන දෘශ්‍ය ලෝකය හරයාත්මකව වටහා ගැනීමට දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවකින් හෙබි සමාජයක් වහා නිර්මාණය කොට ගැනීමට අප කටයුතු කළ යුත්තේ එහෙයිනි.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -   


Tuesday, November 13, 2018

බයිස්කෝප්කරුවන්ගේ තර්ජන හා සිනමාවේ හෙට දවස


(2018 නොවැම්බර් 11 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

දෙවන ලෝක යුද්ධය කෙළවර වීමත් සමගම, ලෝක සිනමාව විෂයයෙහි විශේෂයෙන් යුරෝපීය සිනමාව විෂයයෙහි, කෘතීන්හි අන්තර්ගතයන් හා ආකෘතීන් මෙන්ම තේමාවන් ආශ්‍රිත සිනමාත්මක ප්‍රකාශනය පිළිබඳ පුළුල් සාකච්ඡා ඇරඹුණු අතර 40 දශකය තුළ දීම ඉතාලි නව-යථාර්ථවාදය බිහිවන්නේත්, දෙවනුව ප්‍රංශ නව රැල්ල ඇරඹෙන්නේත් එම සාකච්ඡාවල ප්‍රතිඵල ලෙස ය. යථාර්ථයෙහි ඇති නව්‍ය බව හා නව්‍ය නොවන බව යනුවෙන් දෙඅංශයක් පැවතිය හැකි ද යන්න කෙනෙකුට ගැටළුවක් මතු කළ හැකි වෙතත්, පැවති සිනමා භාවිතය අතික්‍රමණය කරමින් ඉතාලි නව-යථාර්ථවාදය පෙන්නුම් කළ ප්‍රකාශනයෙහි වූ නැවුම් ස්වරූප විමසන්නෙකුට එහි ඇති තාර්කික බව වැටහී යනු ඇත. ප්‍රංශ නව රැල්ල ද සමාන ලෙස ම පෙර ප්‍රංශ සිනමා ප්‍රකාශන විධීන් ඉක්මවූ ආකාරයක් පෙන්වූ අතර බිහිසුණු ඛේදවාචකයක් කෙළවර මුණ ගැසෙන, පෙර නොවූ විරූ අදහස් හා රූප වියමන් තිරය මත දෘශ්‍යමාන කරනු ලැබී ය. ඉතාලි නව යථාර්ථවාදය බිහිවීම හමුවේ ද යම් මැදිහත් වීමක් තිබෙන්නට ඇතත් ප්‍රංශ නව රැල්ල බිහිවීම හමුවේ නම් සෘජු දායකත්වයක් පැහැදිලිවම දක්වා තිබුණේ සිනමා විචාරක පරපුරයි. පැවති සිනමාව පිළිබඳ ගුණ දොස් ගෙන ආ විචාරකස්ථානයයි.

‘කයියෙ දු සිනමා‘ නමින් ප්‍රංශය තුළ ප්‍රකාශනයට පත් වුණු (අදද ප්‍රකාශනය වන) සිනමා සඟරාවට ලියූ අන්ද්‍රෙ බසාන්, එරික් රෝමර්, ක්ලොඩ් චැබ්රොල්, ෂොන් ලුක් ගොදා සහ ප්‍රංශුවා තෘෆූ වැනි විචාරකයින් ගණනාවක් පැවති මහා සිනමා සම්ප්‍රදාය දැඩිව විවේචනය කළ අතර දෙවනුව තමන් යෝජනා කළ සිනමා භාවිතය තිරය මත ප්‍රතියමාන කරනු වස් කැමරා ආම්පන්න අතට ගත් හ. අන්ද්‍රෙ බසාන් ඇතුළු සුළු පිරිසක් හැරුණු විට, එරික් රෝමර්, ක්ලොඩ් චැබ්රොල්, ෂොන් ලුක් ගොදා සහ ප්‍රංශුවා තෘෆූ ඇතුළු මුල් විචාරක අසුන් රාශියක් ප්‍රංශ නව රැල්ල නැගී එත්ම එහි අධ්‍යක්ෂක අසුන් වෙත පිළිපන්ව උන් හ. එනයින්, ප්‍රංශ නව රැල්ලේ සිනමාවේ වැඩි අයිතියක් එහි ආරම්භයට මග පෑදූ සිනමා විචාරක පරපුරකට හිමි විය යුතු ය.

විචාරකයා සෘජුවම සිනමා අධ්‍යක්ෂක අසුන වෙත ප්‍රවේශ වූ එතරම් පැහැදිලි උදාහරණයක් සිනමා ඉතිහාසය තුළ අපට මුණ නොගැසෙතත්, බොහෝ සිනමා නිර්මාණකරුවන්ගේ පසුකාලීන සිනමා නිමැවුම් හි රුවගුණ වෙනස් කරන්නටත්, වඩා පෝෂිත වියමන් වෙත ඔවුන් මෙහෙයවන්නටත් බලපෑම් කළ සිනමා විචාරකයින් පිළිබඳ සිනමා ඉතිහාසය තුළ බොහෝ තොරතුරු හඳුනාගත හැකි ය. මුල්කාලීනව, යම් ආකාරයක සීමාවන් තුළ හිඳ මැදිහත් වූයේ වුවත්, ජයවිලාල් විලේගොඩගේ මැදිහත් වීම මෙරට සිනමාව විෂයයෙහි අපට අත්හැර යා නොහැකි අතර, පසුකාලීනව රෙජී සිරිවර්ධන, ගාමිණී හත්තොටුවේගම, ගාමිණී විජේතුංග, පියල් සෝමරත්න, බෙනඩික්ට් දොඩම්පෙගම, පිලිප් කුරේ ආදීන්ගේ විචාරක මැදිහත්වීම් ප්‍රධාන සිනමාකරුවන් විෂයයෙහි සුවිශේෂ බලපෑමක් එල්ල කළ බව ඉතිහාසය තුළින්ම මුණගැසෙන සාක්ෂිවලින්ම පැහැදිලි වී ඇත. වඩාත් පොහොසත් විචාරකස්ථානයක් පැවතීම දියුණු සිනමාවක් තැනීමට සිනමාකරුවන්ට සෘජු හෝ වක්‍ර බලපෑමක් එල්ල කරමින්ම සිනමා කෘතිය හා ප්‍රේක්ෂකයා අතර පාලමක් තනමින් කෘතිය කියවීමෙහි ලා ප්‍රේක්ෂකයා යම් ඔසවා තැබීමක් ද සිදු කරනු ඇති බව සිනමා සංවාද කලාපයන්හි ප්‍රමුඛ විශ්වාසයයි.  
  
මේ දීර්ඝ ප්‍රවිශ්ටය වෙත මා මෙහෙය වූ කරුණ ‘කොළඹ සන්නිය රිටන්ස්‘ නමින් චිත්‍රපටයක් තනන හර්ෂ උඩකන්ද අධ්‍යක්ෂවරයා සිය සිනමා කෘතිය පිළිබඳ ‘විචාරයක්‘ ලියන්නට පෙරම ‘ලිව්වොත් බලාගෙනයි‘ යනුවෙන් අසභ්‍ය වදනින් ද බැණ වදිමින් පත්‍රකලාවේදී ප්‍රියන්ත කොඩිප්පිලි වෙතට ෆේස් බුක් හරහා තර්ජනය කර තිබීම ය. ඔහුට අනුව කොඩිප්පිලි කළ යුත්තේ ‘කුහක ලෙස‘ සිනමා විචාර ලිවීම නොව සිනමාවට සේවය කිරීම සඳහා පිටපතක් ලිවීම ය. නොහැකි නම් කවි කොල ලියා (කොඩිප්පිලි කවියකු ද බැවින් මෙසේ කියනවා විය හැක.) බස් රථවලට නැග විකිණීම ය. විචාරයට පැමිණීම කෙළවර විය හැක්කේ අධ්‍යක්ෂවරයාගෙන් මහමගදී පහර කෑමකින් බවට ඔහු අනතුරු අඟවා ඇත. (එම සටහන මෙහි සෘජුව පළ කළ නොහැකි තරම් අසභ්‍ය ය.)

ප්‍රියන්ත කොඩිප්පිලි සිනමා විචාරකයෙක් ලෙස නම් කරන්නට මම නම් ඉක්මණ් වන්නේ නැත. සිනමාව (හා කලාව) විෂයයෙහි ඔහුගේ මැදිහත් වීම මූලිකව ලංකාදීප පුවත්පතට ඔහු ලියන ‘බුලට් 1‘ නමැති කොලම හා බැඳෙයි. ඒ හැරුණු විට පසුගිය සමයේ ඉමහත් ජනප්‍රියත්වයට පත් සඳැස් කවි පද හරහා ෆේස්බුක් අඩවිය ඔස්සේ ද ඔහු ඇතැම් විට සිනමාව හා බැඳුණු කාරණා ආමන්ත්‍රණය කරතත් ඒ නිරතුරුව නොවේ. ඒ මැදිහත්වීම් තීව්‍ර ලෙස සිදු කරන සිනමා වියමන් විමසමින් දිවෙන සිනමා විචාරයන්ට වඩා සිනමාව කෙරෙහි ආසක්ත, වඩා පොහොසත් සිනමාවක් දකින්නට කැමති පත්‍රකලාවේදියෙකුගේ මැදිහත්වීම් ලෙස හඳුනාගන්නට මා කැමති ය. කෙසේ වෙතත්, කුඩා කොලමක සීමිත වචන සංඛ්‍යාවකට සිය කරුණ ගොණු කිරීමේ දී ඔහු සිනමා වියමන කියවන්නට හැකි සිනමා දෘශ්‍ය සාක්ෂරතාවයකින් හෙබි අයෙකු බවට ඉඟිකරන්නට බොහෝ තන්හි සමත්ව ඇත.

සිය චිත්‍රපටය විෂයයෙහි අකුරක් හෝ ලියන්නට පෙරම කොඩිප්පිලිට (හෝ වෙනයම් අයෙකුට) එරෙහිව තර්ජනාංගුලිය ඔසවන මේ අංකුර තරුණයාගේ අප්‍රසන්න ප්‍රවේශය දැඩිව හෙළා දැකිය යුතු අතර සැබෑ නිර්මාණකරුවකු සතු විය යුතු ගුණාංග යළි මුල සිට විමසන්නැයි ඔහුට ආරාධනා කරන්නට කටයුතු කළ යුතු ය. ඒ හා සමග, විචාරකයා පෑන අතට ගන්නටත් පෙර ‘බිය වී කෑ මොර දෙන‘ මේ ආස්ථානය ඔහුටම යළි විමසා තේරුම් ගන්නටත් ආධාර කළ යුතු ය. සැබවින්ම පැහැදිලි වන්නේ සිය රූප එක්කාසු කිරීම කිසිදු ආකාරයක නිර්මාණාත්මක වපසරියක නොවන බව ඔහුගේම යටි සිත ඔහුට සංඥා කර ඇති බව ය. කොඩිප්පිලි ‘කඩප්පුලි‘ ලෙස සිය කෘතිය දෙස බලනු ඇතැයි ඔහුට සිතෙන්නේ වෙන කවර හේතුවක් නිසා ද?

70 දශකයේ තිරයට ආ ‘කොළඹ සන්නිය‘ පැවති සමාජයේ ගැමි හා නාගරික සමාජ වටපිටාවන්හි ජීවත් වන එකිනෙකට වෙනස් සමාජ පන්තීන්වල ජීවත් වන වැසියන්ගේ මෝඩකම් හා පුරසාරම් ගැන මණික් සන්ද්‍රසාගර හෙළූ සෝපාහාසාත්මක බැල්මකි. එය මෙතෙක් බිහිව ඇති අතලොස්සක් හාස්‍ය සිනමා කෘති අතර අග්‍රඵලයක් ලෙස හඳුනාගන්නට ඇති සාධාරණ කරුණු රැසකි. එය සිනා සෙන්නට ආරාධනා කරන්නේ ගමකින් එන ‘මෝඩ‘ වෙනත් කවරකුට හෝ නොවේ. අපටම ය. නැගී එන නාගරික සමාජ අවකාශවල පවතින අරුමෝසම් වෙත ද එය හෙළන්නේ හාස්‍ය මුසු නමුත් තියුණු බැල්මකි. එය යළි දශක කිහිපයකින් පසු සිනමා තිරය වෙත ‘රිටන්‘ කරන නිර්මාණකරු සන්ද්‍රසාගර මතු නොව වත්මන් කොළඹ ඇති සන්නි ආදිය ගැන ද මනා කියවීමකින් යුක්ත අයෙකු විය යුතු ය.

කොඩිප්පිලිට බිය වන්නට පෙර උඩකන්ද තමන් ගැන බිය විය යුතු ය. ඔහු පමණක් නොව වත්මන් සිනමාවට ප්‍රවිශ්ට වන සෑම අංකුර සිනමාකරුවෙක්ම මූලිකව ප්‍රංශ නව රැල්ලේ පටන් විචාරකයා සහ සිනමාකරුවා අතර පවතින අන්‍යෝන්‍ය ගණුදෙනුව ද, සිය කැමරාවට රාමුගත වන ලෝකය හා ඉන් පිටත ද මනා විමසුමකින් වටහාගත යුතු ය. පූර්ව නිර්මාණවල දෘෂ්ටිවාදාත්මක මැදිහත් වීම ද කියවාගත යුතු ය. නිරුවත මැකී ගිය වඩා පොහොසත් නිර්මාණ තිරය මතට ගෙන ආ හැක්කේ එවිට ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -


Wednesday, November 7, 2018

කලාව, (සෞන්දර්ය) අධ්‍යාපනය සහ රටේ දේශපාලනය

(2018 නොවැම්බර් 04 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි.)

බැලූ බැල්මට, එකිනෙකට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති කරුණු කිහිපයකින් අද ලිපිය අරඹන්නට මට ඉඩ දෙන්න.

පසුගිය සතියක ‘අනිද්දා‘ වෙත ලියූ ‘දරුවන් තරු වෙත දැක්කීම සහ සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනය‘ නමැති ලිපිය මාගේ බ්ලොග් අඩවියේ පළ කළ පසු එය දුටු, විදේශයක සිටින මගේ මිතුරකු මෙවන් අදහසක් දක්වා සිටියේ ය.

“අපේ රට බතින් බුලතින් හොඳටම සුඛිත මුදිත වෙලා හැම ප්‍රශ්නෙම විසඳිලා තියෙන හින්ද දැං මේ වගේ කාලෝචිත ප්‍රශ්න ගැන අවධානය දක්වන එක වැදගත්!“

පසුගිය සිකුරාදා හදිසියේම සිදු වුණු අගමැති මාරුව පසුබිම්ව පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීම නොවැම්බර් 16 වැනි දින දක්වා කල් දැමුණු පසු, රට තුළ පැන නැගුණු දේශපාලනික අස්ථාවරභාවය හා අනාරක්ෂිතභාවය පසුබිම්ව, ඊට එරෙහිව කලාකරුවන් හඬ නැඟූ තොරතුරු ෆේස්බුක් සමාජ ජාලය හරහා සංසරණය වූ තැනක ප්‍රමුඛ වෘත්තීය සංධානයක ක්‍රියාධරයකු සටහන් කර තිබුණේ මෙවන් අදහසකි.

“කළ යුත්තේ මෙසේ මෝඩයින් සේ හැසිරීම නොව උසාවියේ පිහිට පැතීම ය.“

මේ සියල්ලෙන් අනතුරුව මා මේ ලිපිය ලියන්නට සූදානම් වද්දීම දුරකථනයෙන් මා ඇමතූ සමීපතම ඥාතියෙකු කලාව ගැන කුමක් ලීවත් මේ පවතින දේශපාලන තත්වය ගැන වැඩිමනත් ලිවීම නොකරන්නැයි ආයාචනය කළ සිටියේ ය.

“වෙලා තියෙන දේවල් මදැයි. වැඩිය ඕවට අත දාන්න යන්න එපා. පාඩුවෙ හිටියම හරි!“

මුල් සටහනේ තරමක සෝපාහාසාත්මක ස්වරයකින් විදේශ රටක පදිංචි මිතුරා සඳහන් කරන්නේ අප මුලින් කතා කළ යුත්තේ රට තුළ ඇති ආර්ථික හා දේශපාලනික කඩාවැටීම් පිළිබඳ මිස කුඩා දරුවන් විකුණමින් කරන මාධ්‍ය භාවිතය හෝ සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනය පිළිබඳ නොවන බව ය. දෙවැන්නා දේශපාලනික තත්වයන් හමුවේ සෘජුව මැදිහත් වන හා අදහස් දක්වන කලාකරුවන් ‘මෝඩයින් පිරිසක්‘ සේ දකියි. තුන්වැන්නා මට (හා මා වැනි අදහස් දක්වන්නන්ට) අනතුරු අඟවන්නේ නිහඬ වීමෙන් මිස ගැලවීමක් ළඟා නොවනු ඇති බවයි.


මේ සියලු අදහස් එක් තලයකට ගෙන විමසා බැලුවහොත් මෙවැනි අදහස් කිහිපයක් අපට පෙළ ගස්වා ගත හැක.

·         දේශපාලනික හා ආර්ථික, සමාජයීය කාරණා සෞන්දර්ය පිළිබඳ හා අධ්‍යාපනය (හා දරුවන්) පිළිබඳ සංවාදයන්ගෙන් හා මැදිහත්වීම්වලින් වියුක්ත, වෙනම කලාපවල පවතින ඒවා ය.
·         කලාකරුවන්ට දේශපාලනික හා සමාජ, ආර්ථික කාරණා තේරෙන්නේ නැත. ඔවුන් ඒ කලාපවලදී මෝඩයන් ය. (කොහොමටත් ඔවුන් කරමින් සිටියේ නැටීම, ගැයීම හෝ නාට්ටි කිරීම වැනි දෙයක් මිස සමාජ-දේශපාලනික සංවාද කිරීම නොවේ ය වැනි අදහසක් ද මේ පසුපස ඇත.)
·         කලාව හා (සෞන්දර්ය) අධ්‍යාපනය සම්බන්ධිත කලාපවල සිටින අපි කොහොමටත් මේ නොදන්නා (නමුත් බිහිසුණු බව පෙනෙන) දේශපාලනික කාරණාවලට කට දැමිය යුතු නැත. වඩා යහපත් හා සෞඛ්‍යාරක්ෂිත විය හැක්කේ ඇඟ බේරාගැනීම ය.

මෙරට කලාව සම්බන්ධ පොදුජන කථිකාව දිවෙන්නේත්, අදහස් ගොඩනැගෙන්නේත් මෙවැනි පසුබිම්වල බව සිට බව පැහැදිලි සත්‍යයකි. අප සියලු දෙනාගේ ඉදිරිය වඩාත් තීරණාත්මක ලෙස වර නැගෙන දේශපාලනික භාවිතය සඳහා සෘජුව මැදිහත් වීම හෝ අදහස් දැක්වීම කලාකරුවාට අනුචිත, තරම් නොවන, නොගැලපෙන හෝ නොතේරෙන තැනක තැබීම ඉතා දිගු අතීතයක සිටම කලාව හා සම්බන්ධිත දේශපාලනය සම්බන්ධයෙන් පැවති ප්‍රමුඛ අදහස ය. එසේම සෞන්දර්ය හා එක්ව ගැනෙන හෝ ඉන් ඔබ්බට ගිය සමස්ථ අධ්‍යාපනය, දරුවන්, ළමා අයිතීන් මෙන්ම කලාව හා කලා භාවිතයන් ද වැඩි පිරිසක් හඳුනාගනිමින් හෝ වර නගමින් සිටින්නේ පවතින දේශපාලනික කලාපයන්ට බොහෝ පිටත තැනක පවතින, එකිනෙකින් වියුක්ත සන්දර්භයන් ලෙස ය.

නමුත් සත්‍යය මෙහි විලෝමයයි.

අධ්‍යාපනය, කලාව හා සෞන්දර්යය, දරු පරපුර ආදී කලාප සියල්ල පිළිබඳ අනාගත ක්‍රියාකාරීත්වයන් හා පියවරයන් එහෙම පිටින්ම පවතින දේශපාලනික දෘෂ්ටිවාදී තානයන් සමග තකට තක ගැලපෙමින් ඉදිරියට යයි. ගුරුවරියක දණ ගැස්වීම, කලා කෘති වාරණය කිරීම, විශ්වවිද්‍යාලවල පවා විද්‍යාර්ථීන්ට ආචාර්යවරයා/වරිය වන්දනය කිරීම සඳහා සහ පැදකුණු කරමින් ඔවුන්ගේ අදහස් පිළිගැනීම සඳහා ඉල්ලා සිටීම, විශ්වවිද්‍යාල සෞන්දර්ය කලා ආචාර්යවරුන් කුඩා දරුවන්ට ‘තරු‘ බවට පත්වීම සඳහා බෞතීස්ම ලබා දීම, බහුතර ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් රූපවාහිනී තිර අභියස ඒ දකිමින් කඳුළු සැලීම, කුඩා, අවිහිංසක දරුවන් තරු තරග හා ශිෂ්‍යත්ව තරගවල සිට සියලු තරගවලට ගුරු දෙගුරු කැමැත්තෙන්ම බැසීම, සාහිත්‍ය කලාදිය යට කරමින් ජ්‍යොතිෂ්‍යය වෙළෙන්දන් කරණම් ගැසීම ආදී එකිනෙකට සෘජුව සම්බන්ධ බව නොපෙනෙන බොහෝ කරුණු පැහැදිලි ලෙසම එකිනෙක මත අතිපිහිත වෙමින් පවතින රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයන් සඳහා සහාය ලබාදිය හැකි, අක්‍රීය, බියට පත් වුණු, අන්ධ බවට පත් වුණු හෝ ගිනිකණ වැටුණු පුරවැසියකු නිර්මාණය කරමින් සිටියි. (තවත් දීර්ඝ තොරතුරු සඳහා ලියනගේ අමරකීර්ති විසින් පරිවර්තිත මාර්තා නස්බෝම්ගේ Not for Profit: Democracy Needs the Humanities හි පරිවර්තනය වන ‘කලාව කුමකට ද?‘ කියවන්න.)

පුරවැසියකු ලෙස, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරයකු ලෙස, කලාව හා සම්බන්ධ ක්‍රියාධරයෙකු ලෙස මෙන්ම, හෝ එසේ නොවෙතත් අඩු තරමින් කුඩා දරු පැටවුන් දෙදෙනෙකුගේ පියෙකු ලෙස මේ අතිශය නිද්‍රාශීලී, දුර නොපෙනෙන, තත්‍ය හැඟීම් සහ සංවේදනාවලින් විනිර්මුක්ත සමාජ කණ්ඩායම යළි පියවි ලොව වෙත කැඳවීම සඳහා දායක වීම, ලිවීම, කතා කිරීම සහ ක්‍රියාත්මක වීම මම මගේ පරම වගකීමක් ලෙස දකිමි. මා මෙන්ම, යටකී ලෙස දේශපාලන අඳුරුවීම් පිළිබඳ සංවේදී ලෙස පෙරට පැමිණෙන කලාකරුවන් ද එම තත්වයන් හමුවේ සවිඥාණික බව මගේ අදහසයි.

පළමුව කලාව හා එහි භාවිතය පමණක් නොව ඒ සඳහා සෘජුව මැදිහත් වන කලාකරුවන් රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය දේශපාලන භාවිතය පිළිබඳව ද සවිඥාණිකව මැදිහත් විය යුතු ම ය. වඩා දියුණු පුරවැසි සමාජයක්, පොහොසත් ප්‍රජාතන්ත්‍රීය ලක්ෂණවලින් යුතු සමාජයක් සමාජ හා සංස්කෘතික වශයෙන් දියුණු අනාගතයක් කරා අප මෙහෙයවනු ඇති බැවිනි. ඒ හා සමග, වඩා හරවත් හා භාවිතයෙන් ඉහළ කලාත්මක එළඹුම් වෙත යා හැකි වන්නේ ද එවැනි පෙර දැක්මක් සහිත සමාජ පද්ධතියක් තුළ බැවිනි.

දරුවන් වඩා යහපත් හා සාධනීය, තරග මානසිකත්ව වලින්ම හිස් පිරී නැති, විවැරති මනසින් යුතු පිරිසක් බවට පත් කිරීම, දියුණු (සෞන්දර්ය) අධ්‍යාපනයක් කැඳවීම සඳහා අරගල කිරීම, සාහිත කලා කෙත් පුළුල් කොට ජ්‍යොතිෂ්‍යය හා ආගම් වෙළෙන්දන් සමාජයෙන් දුරස් කරවීම, වාරණය පිටු දකිමින් වඩා හරවත් කලා කෘති සේවනය සඳහා ඉල්ලා සිටින ප්‍රේක්ෂාගාරයක් තැනීම එකම වියමනක එක් එක් කෙළවරින් ඇතුළු විය හැකි, එක්ව බැඳුණු හුයවල් බඳු ය. මාගේ කුඩා පැටවුන් දෙදෙනා මෙන්ම සමස්ථ දිවයිනෙහි දරු පරපුර විෂයෙයහිවත් වඩා සාධනීය හෙට දිනයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා කලාව පිළිබඳ විවිධ කලාපයන් වෙත අවධානයන් කැඳවීමත්, ඒ සියල්ල හා බැඳෙන දේශපාලනික භාවිතාවන් හමුවේ ක්‍රියාත්මක වීමත් අත්‍යාවශ්‍ය බැව් මා දකින්නේ එහෙයිනි.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -


Tuesday, October 30, 2018

සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ දැන්වීම් පුවරුවෙන් එළි දකින බිහිසුණු යථාර්ථය


(2018 ඔක්තෝබර් 28 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි. එහි දී මෙය ‘සරසවි දැන්වීම් පුවරුවෙන් එළි දකින බිහිසුණු යථාර්ථය‘  මැයෙන් පළ විය.)

“දවසක් මම ඇවිද ඇවිද හිටිය ඇතැන්ස්වල පහළ වීදියෙ සොක්‍රටීස් එක්ක. පැන්නෙ නැද්ද ඇක්‍රොපොලිස් එක පිටිපස්සෙ ඉඳල ඉලන්දාරි හය දෙනෙක්! උන් ඉල්ලුව අපි ළඟ තිබුණු සල්ලි සේරම.“

“ඉතින්...ඉතින්... ඊට පස්සෙ මොකද වුණේ?“

“සොක්‍රටීස් ඔප්පු කළා ඉතාමත් සරල පැහැදිලි තර්කයක් යොදාගෙන, නපුර කියන්නෙ සත්‍ය වශයෙන්ම ඇත්ත නොදැනීම ය කියල!“

“ඊට පස්සෙ?“

“උං එතුමගෙ නහය කැඩුව!“
රෆායෙල්ගේ The School of Athens,  (1509) චිත්‍රයේ අංගයක්

මෙම දෙබස් කණ්ඩය මුණගැසෙන්නේ 2000 වර්ෂයේ නිෂ්පාදනය වුණු පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයීය කෙටි නාට්‍යයක ය. කංචුකා ධර්මසිරි විසින් පරිවර්තනය කොට නිෂ්පාදනය වූ නාට්‍යයේ නම ‘දෙයියෝ‘ ය. එහි මුල් කෘතිය වුඩී ඇලන් නමැති සුප්‍රකට ඇමරිකානු නාට්‍යකරුවාගේ ‘The God’ නමැති නාට්‍ය පිටපතයි.

සිය නාට්‍ය කෘතියේ අවසානය සොයාගත නොහැකිව ග්‍රීක වේදිකාවක අසරණ වන නාට්‍ය රචකයෙකු හා නළුවෙකු පිළිබඳ හාස්‍යය මුසු පුවතකින් සමන්විත කෙටි නාට්‍යයෙහි ඉහත දෙබස හිටි අඩියේ හමුවන ‘ඩියුක්ස් එක්ස් මැෂිනාවකට‘ පින් සිදු වන්නට ගොඩ නගාගත් අවසානයක් සමග කතාව ඉදිරියට විකාශනය කරද්දී මුණ ගැසෙන්නකි. ග්‍රීක නළුවා ඒ වන විට සංවාදයේ යෙදී සිටින්නේ කොළඹ කෝච්චියකදී පිහි ඇනුම් කා මිය ගිය තරුණියක සමග ය. ‘කොළඹ විතරක් නොව කොහෙත් ඔහොම තමයි‘ යනුවෙන් නළුවා ප්‍රචණ්ඩත්වයේ අතීතය පැහැදිලි කරන්නේ ඉහත පුවත සමගිනි.

සත්‍ය ඉතිහාසය තුළ ‘නහය කැඩීමකින්‘ කෙළවර නොවූ සොක්‍රටීස්ගේ ජීවිතය කෙළවර වූයේ හලාහල විෂක් පානය කරන්නට බල කෙරුණු මරණයකිනි. කෙසේ වෙතත්, කිසිදු විටෙක නොනැසී ගිය, ඔහු හා සමග ඔහුගේ ශිෂ්‍ය ප්ලේටෝ සහ ප්ලේටෝගේ ශිෂ්‍ය ඇරිස්ටෝටල් ගෙන ආ දාර්ශනික ධාරණාවන්, පසුකාලීනව ප්‍රමුඛ බටහිර දාර්ශනික න්‍යායන් ලෙස හඳුනාගනු ලැබූ අතර මෙම තිදෙන ග්‍රීක දර්ශනයේ ‘මහා තිදෙන‘ (The big three) ලෙස නම් කෙරෙනු ලැබී ය.

ඉහත දෙබසෙහි කියැවෙන පරිදිම සොක්‍රටීස් සිය සිසු පිරිස සමග වැඩි වශයෙන් වාදවිවාද කරමින් සිටියේ ඇතැන්ස් වීදිවල ය. ඔහු ‘වීදි කොණ දාර්ශනිකයා‘ ලෙස ද හඳුනා ගනු ලැබෙයි. සොක්‍රටික දර්ශනය ඔහු ලියූ පොත පත තුළින් මුණ නොගැසෙන අතර ඔහු සිදු කළේ නිරන්තරව ප්‍රශ්න මතු කරමින් අනේක විධ දාර්ශනික චින්තාවන් පහළ වීමට හා ඒ ගැටීමට ඉඩ සැලැස්වීමයි. අවසානයේ මරා දැමිය යුතු වරදක් ලෙස පාලකයා දුටුව ද ඔහුගේ මතවාද හා සාකච්ඡා එකිනෙක ගැටෙමින් විත්, යළි ප්‍රශ්න කෙරෙමින් විත්, නව්‍ය අදහස් හා එක්ව, ප්ලේටෝගේ ‘ජනරජය‘ සහ ඇරිස්ටෝටල්ගේ ‘කාව්‍ය ශාස්ත්‍රය‘ ඇතුළු කෘති හා අදහස් සමුදායන් ඔස්සේ වර්තමාන දාර්ශනික සාකච්ඡාව දක්වාම වැඩී නැගෙමින් පැමිණ ඇත.

සොක්‍රටීස්ගේ සීමා යළි ප්‍රශ්න කෙරෙමින් ප්ලේටෝනික දර්ශනය බිහිවන්නේත්, ප්ලේටෝ විමසමින් ඇරිස්ටෝටලියානු දර්ශනය බිහි වන්නේත්, අදත් දර්ශනය මතු නොව කලා ඉතිහාසය හා සෞන්දර්ය විද්‍යාව ආදී විෂයයන් බැඳුණු කලාප ගණනාවක් (මෙන්ම හා බාහිරව ද) තුළ ඒ සාකච්ඡා කෙරෙන්නේත් එක්තරා මූලික එකඟතාවක් හෝ පිළිගැනීමක් මෙන්ම ඇගයීමක් මේ ‘මහා තිදෙන‘ හමුවන සමයේ පටන්ම හඳුනාගත හැකිවන බැවිනි. ඒ ගුරුවරයා ප්‍රශ්න කිරීමට, විමසීමට ශිෂ්‍යයාට ලැබෙන අයිතියයි!

දැන් අපට ඉන් වසර දහස් ගණනකට පසු මෙරටින් හමුවන ‘බිහිසුණු‘ දැන්වීමක් විමසිය හැක.

 විද්‍යාර්ථියනි, ඔබට ගුරුවරයාගෙන් ලැබෙන අවවාදය පැදකුණු කරමින් පිළිගන්න. කිසිදා ගුරුවරයාගෙන් ලැබෙන අවවාදයට ගැටෙන්න යන්න උත්සාහ නොකරන්න. එසේ ගැටුණු සිතක් මොහොතකට හෝ ඇති වුවහොත් එය තමා තුළම ඇති වූ මහා පරිහාණියක් ලෙසම දකින්න. මිහිරි ලෙසින් හෝ දැඩි බවින් ඔබට ලැබෙන අවවාද සියල්ල මල් කළඹක් හිස් මුදුනේ පැළඳ ගන්නාක් මෙන් මහත් සතුටින් දරාගන්න. එය ඔබේ ජීවිතයේ ඉදිරි ගමනට ආශීර්වාදයක් වේවි!“

මෙය ළදරු පාසැලක හෝ ප්‍රාථමික පාසැලක අලවා තිබුණු දැන්වීමක් නොවේ. මධ්‍යකාලීන දේවධර්ම ශාස්ත්‍රාලයක මුණ ගැසී ඇති දැන්වීමක පරිවර්තනයක් ද නොවේ. සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ නර්තන රංගකලා හා ඉතිහාසය අධ්‍යයනාංශයේ අංශාධිපතිවරයා විසින් 2016 මාර්තු 18 දාතමින් යුතුව සිය දැන්වීම් පුවරුවක අලවා තිබුණු දැන්වීමකි!

රංගකලා ඉතිහාසය සත්‍ය වශයෙන්ම සේවනය කරන අධ්‍යයනාංශයක් නම් ඉහත ‘මහා තිදෙන‘ ඇතුළු ග්‍රීක ගුරු-සිසු පරපුරත්, වෙනත් කලා ඉතිහාස කලාපවල ගුරු-සිසු වාද විවාදත් මුණ ගැසීම අනිවාර්ය විය යුත්තකි. ‘අවවාද‘ පිළිපදිමින් ගුරුවරයා අනුයන ආයතනයක් විශ්වවිද්‍යාලයක් නොව ප්‍රාථමික පාසැලක් වුව නොවනු ඇත. ඉතිහාසය අපට පහදා දී ඇත්තේම වඩාත් දියුණු, යථාවත්, සාර්ථක සංවාද වෙත සමාජය පිළි පැන ඇත්තේම ප්‍රශ්න කිරීම මත පදනම්ව බවයි. ගුරුවරයාගේ අදහස් අවවාද හිස් මුදුනින් පිළිගන්නා තැනක වී නම් අපට සිදුහත් මුණගැසෙනු ඇත්තේ ගෞතම බුදුන් ලෙස නොව නිගන්ඨනාථ පුත්ත හෝ මක්ඛලි ගෝසාල අසල පසෙකින් වාඩිවී සිටින්නෙකු ලෙස පමණ ය. එනිසාම තමන් කියූ පමණින් පිළි නොගන්නා ලෙස ගෞතම බුදුන් වහන්සේ නිරතුරුව දේශනා කළ බව බුද්ධ චරිතය දෙස් දෙන බව තතු විමසන්නකුට සොයාගැනීම අපහසු නැත. ගුරුවරයා විමසීම හා නව අදහස් නිපදවීම පිළිබඳ පෙරදිග හා අපරදිග උදාහරණ ‘මහා තිදෙන‘ සහ ‘ගෞතම බුද්ධ‘ ආශ්‍රිතව වුව වටහාගැනීම ඉහත දැන්වීමෙහි ඇති බිහිසුණු පසුගාමීත්වය තේරුම් ගැනීමට ප්‍රමාණවත් ය.

කෙසේ වෙතත්, දැන්වීමක් ලෙස සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයක දැන්වීම් පුවරුවකට ආ ඉහත ප්‍රකාශය සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනය මූලිකව මෙරට වැඩිමනත් විශ්වවිද්‍යාල, පාසැල් හා කලායතන පද්ධති තුළත්, ඉන් බාහිරව, අඩු වැඩි වශයෙන් සමස්ථ උසස් අධ්‍යාපන හා පාසැල් අධ්‍යාපන පද්ධතිය තුළත් හමුවන බිහිසුණු තත්වයකි. එය දැන්වීම් ආකාරයෙන්ම නිර්භයව ප්‍රකාශ කිරීම මගින් සෞන්දර්ය අධ්‍යාපන කලාපවල එහි ඇති පිළිගන්නා සුළු ස්වභාවය මොනවට පැහැදිලි වෙයි. සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනය වඩාත් සුඛිත තත්වයක් වෙත කැඳවාලමින් අපගේ කලා භාවිතාවන් වඩාත් පොහොනි කලාපයන් වෙත කැඳවාගෙන යා යුතු නම් අප වහ වහා මෙම ගුරු වන්දනා ස්වරූප සුණු කළ යුතුම ය!

පන්ති හා දේශන කෙළවර ගුරුවරයාට වැඳ නමස්කාර කිරීමෙන් වටපාටාවට විද්‍යාමන වන මේ ගුරු වන්දනාව ගුරුවරයාගේ සකලවිධ අඩන්තේට්ටම් හා අපචාර ඉවසාගෙන සිටීම තෙක් විහිද ඇති බව සෞන්දර්ය අධ්‍යාපන කලාප විමසන්නනෙකුට හඳුනාගැනීම අපහසු නැත. ප්ලේටෝ ප්‍රශ්න කළ ඇරිස්ටෝටල් කෙනෙකු හෝ මක්ඛලි ගෝසාල හැර ගිය සිදුහත් කෙනෙකු නොවන ‘වැඳ අවවාද පිළිගන්නා ගෝලයා‘ යළි සිය වාරය පැමිණි පසු නිර්මාණය කරන්නේ එම චක්‍රයම මිස අන් කවරකුදු නොවේ. කලාව සම්බන්ධ දාර්ශනික සාකච්ඡාව, කලා ඉතිහාසය ලිවීම හා ඇගයීම, කලා භාවිතය ඇතුළු සියල්ලම වක්‍ර මාර්ගයකම යමින් යළි යළිත් නව්‍ය කලාප වෙත නොගොස් ‘එකතැන පල් වීම‘ මේ වන්දනයේ අවසන් ඛේදවාචකයයි.

අප කටයුතු කළ යුත්තේ ගෝලයන් තනා, අප අනුගමනය කරමින්, වඳිමින් දුවන පරපුරක් තනන්නට නොවේ. වඩාත් සාධනීය සාකච්ඡාවන් ඔස්සේ යමින්, අප ප්‍රශ්න කරමින් නැගෙන විද්‍යාර්ථීන් තනන්නට ය. ඒ සරිකර ගැනීම වෙනුවෙන් හලාහල විෂ බඳුනක් වුව අත දැරීමට අප බිය නොවිය යුතු ය! නාසය කඩා දමන්නට ‘ඇක්‍රොපොලිස‘ පිටුපසින් පනින මැරයන්ට වුව එරෙහිව සිටගත යුතු ය!


-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා-

සේයාරුව: https://www.berfrois.com/අඩවියෙනි.