Wednesday, December 25, 2019

විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති පුරවැසියා අභියස ජාතික පුස්තකාලය: සමාජ ප්‍රගතියේ දර්ශකයක් ලෙස


(2019 ‍දෙසැම්බර් 22 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)

මේක ජාතික පුස්තකාලය’. මේකෙ බැහැ අනික් පුස්තකාලවල වගේ හිතෙන හිතෙන දේ කරන්න!“

මේ දෙබස මගේ නෙතු ගැටුණේ දෘශ්‍ය ආබාධයක් සහිත විශ්වවිද්‍යාල තරුණියක් සිය මිතුරියක සමග ජාතික පුස්තකාලයේ ග්‍රන්ථ පරිශීලනය කිරීමට එහි ගොඩ වැදුණු පසු මුහුණ දුන් අර්බුදයක් පිළිබඳ ෆේස්බුක් අඩවිය මත තබා තිබුණු සටහනක් තුළ ය. ස්වකීය දෘශ්‍යාබාධිත බව නිසාම, තමන් වෙනුවෙන් අදාල කෘති කියවන මිතුරියගේ හඬ, අතැති ජංගම දුරකථනය මගින් පටිගත කරගැනීමට තැත් කිරීමේ දී, පළමුව එතැන උන් ආරක්ෂක නිලධාරිණියකගේ ද, දෙවනුව පුස්තකාල නිලධාරිණියකගේ ද උදහසට ලක් වූ සැටි ද, ‘අන් අයට බාධා නොකොට‘ ඔවුන්ගේ කාර්යය කරගැනීම සඳහා ඔවුන් දුරකට පළවා හැරි සැටි ද, ඉන් අනතුරුව ද වරින් වර පැමිණ කාර්යය පරීක්ෂා කළ සැටි ද ඇය එහි ලියා තිබිණ. ඒ දුරකථනය අත තබාගෙන, ඇය පහත ලියා ඇති පරිද්දෙන්, කළ ඉල්ලීමෙන් ද අනතුරුව ය.

මිස්. මට පේන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මගේ යාළුවා මට ඇහෙන්න මේ පොතේ තියෙන දේ කියවනවා. මම ෆෝන් එකෙන් කරන්නේ ඒක රෙකෝඩ් කර ගන්න එක විතර යි. අනිත් එක මම මේ මුළු පොත ම රෙකෝඩ් කර ගන්නෙත් නැහැ. මගේ තීසීස් එකට ඕන කරන කරුණු කීපයක් විතරයි මම රෙකෝඩ් කර ගන්නේ“

කෙසේ වෙතත්, මේ විශේෂයෙන් සළකා බැලිය යුතු කරුණ නොසළකා හරිමින් තරුණියන් දෙදෙන පසෙකට එළවා දමනු හැර, අනතුරුව ද ඔවුන් දෙස සැකමුසුව බලනු හැර, ජාතික පුස්තකාල සේවක මඩුල්ල ඔවුන් වෙනුවෙන් සිදු කළ වෙනත් සේවයක් මෙම තරුණිය සිය සටහනේ තබා නැත. මේ සිටින්නේ සැකකාරියන් දෙදෙනෙකි. එබැවින් ඔවුන් පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීම අපේ රාජකාරියේ අනිවාර්ය අංගයකි. ලෙස සලකමින් තමන් පිළිබඳ විමසා බැලූ බව ඇය සිය සටහනේ ලියයි.

දැන් අප විමසා බැලිය යුතු කුමක් ගැන ද? අපට හඟවන කුමන කරුණු මේ සටහන පසුපස වේ ද?

විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති පුරවැසියකු වෙත රටක් ලෙස අප සළකන ආකාරය මෙහි දී සාකච්ඡා කළ හැකි අතර, ඒ හා සමාන්තරව, අවැසි නම්, පුස්තකාල යනුවෙන් අප වටහාගෙන ඇති අවකාශය පිළිබඳව ද සාකච්ඡාවක් ආරම්භ කළ හැකි ය. අප අතරම වෙසෙන, අප මෙන්ම ජීවිතයේ නන්විධ සිහින සහ බලාපොරොත්තු සහිත අයෙකු, ස්වකීය ශරීරයේ යම් ආකාරයක ආබාධයක් නිසා හෝ දුබලතාවක් හේතුවෙන් විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති පුද්ගලයෙකු බවට පත්ව ඇත්නම් පුරවැසි සමාජයක් ලෙස අප ඒ ගැන සවිඥාණික විය යුතු ය. එය ඔවුන් වෙත බලා ‘අනේ පව්‘ කියමින් සිදු කරන හීල්ලීමකින් කළ නොහැක්කකි. ඔවුන්ට අවශ්‍ය අනුකම්පාවක් නොවේ. ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා පිළිබඳ සංවේදී වීමකි. අපට ඉටු කර ගත හැකි දේ ඉටු කර ගැනීම සඳහා ඔවුන් වෙත යොමු කරන මානුෂීය මැදිහත්වීමකි.

දියුණු රටවල රෝද පුටුවලින් ගමන් බිමන් යන පුද්ගලයින් අනෙක් අය මෙන්ම සක්‍රීයව මහ මග ගමන් කරති. ඔවුන්ගේ රෝද පුටුවලටද හොඳින් ගමන් කළ හැකි පදික මං තීරු නගර තුළ මතු නොව ප්‍රත්‍ය ප්‍රදේශවල ද වෙයි. බස් රථයකට මෙන්ම දුම්රියකට ද ගොඩවැදීමට අවශ්‍ය සහාය ලැබේ. එය ඇතැම් විට ‘wheel chair accessible’ බස් රථ එම මහ මග භාවිතයට යෙදවීමෙන් සිදු කරන්නක් විය හැක. අවැසි සැම විට බස් රථයේ රියදුරාම පැමිණ අවශ්‍ය සහාය ලබා දීමෙන් සිදු කරන්නක් විය හැක. එසේම, රෝද පුටුව බස් රථය තුළ නවතා තැබීම සඳහා සුදුසු අවකාශයක් බස් රථ තුළ වෙන් කර දීමෙන් විය හැක. පශ්චාත් උපාධි සමයේ මගේ අත්දැකීම් තුළ තිබුණේ මේ සියල්ල සහිත බස් රථ එරට මහ මග හමුවූ අවස්ථා ය. එමතු ද නොව සිය නිවස අසල බස් නැවතුමට පැමිණෙන බස් රථය ‘wheel chair accessible’ බසයක්දැයි මගීන්ට කලින්ම අන්තර්ජාලය හෝ නැවතුමේ ඇති දැන්වීම් හරහා දැනගත හැකි ක්‍රමවේදයන් ය.

දෘශ්‍ය ආබාධ සහිත, ශ්‍රව්‍ය ආබාධ සහිත, කතා කළ නොහැකි යනාදී වශයෙන් එක් එක් ආකාරයේ විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත පුරවැසියන් පිරිසක් සෑම සමාජයකම වෙසෙති. රටක දියුණුව අයෙකුට පෙනී යන හොඳම විදිහක් නම් මේ පුරවැසි පිරිසට සිය එදිනෙදා කටයුතු අපට මෙන්ම කරගැනීමට ඇති අවකාශ කෙතරම් ද යන්නයි. එසේම සමාජ පුරවැසියන් ලෙස අපේ දියුණුව හා සංවේදී බව හඟවන ඉහළම දර්ශකවලින් එකක් නම්, ‘අනේ අපොයි‘ නොකියා අදාල අවශ්‍යතා ඉටු කර ගැනීමට එම පුද්ගලයින්ට සුදුසු වාතාවරණයක් සකසා දීමට කෙතරම් අප මැදිහත් වන්නේ ද යන්නයි.

මම ඇමරිකාවෙ ඉද්දි මට සිද්ධ වුණා තුන් වතාවක් ඩ්‍රයිවින් ටෙස්ට් එක කරන්න. පාස් වුණේ තුන් වෙනි පාර. දෙවෙනි වතාවෙ මම ෆේල් වුණේ පාරෙ බ්ලයින්ඩ් අය වෙනුවෙන් තිබ්බ සංඥාවක් අනුව සළකල අදාල ගානට වේගෙ අඩු නොකරපු නිසා. ඒක නොසලකා හරින තරමෙ පුංචි වෙනසක් මෙහෙදි නම්. නමුත් එහෙ ඒක නිසා මම ෆේල්! වැදගත්ම කාරණේ ඒ පළාතෙ හැම වීදියකම ඒ විශේෂ සංඥා හයි කරල තිබ්බෙ එකම එක දෘශ්‍යාබාධිත කෙනෙක් වෙනුවෙන් වීම. හැම පළාතකම ඒ සංඥා නෑ. ඒත් ඒ හරියෙ එක් කෙනෙක් ඉන්නව. එකම එක් කෙනෙක්!!“

 මේ කතාව මා සමග කීවේ සිය ආචාර්ය උපාධිය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දී නිම කොට මෙරටට ආ විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරයෙකි.

දැන් අප? අත්‍යාවශ්‍ය සේවා සපයන ආයතනයකදී වුව එවැනි පුරවැසියන්ට ‘හිතෙන හිතෙන දේ‘ කිරීමට ඉඩ නොදෙන ‘විනයගරුක‘ තැන් පවත්වාගෙන යන ආයතන පද්ධතියකින් සමන්විත රටක පුරවැසියන් ය. මෙම ආස්ථානය විමසමින් අපට ජාතික පුස්තකාලය ද විමසිය හැක. ඒ හා සමග මෙරට සමස්ථ පුස්තකාල පද්ධතිය විමසන්නට ආරම්භයක් ගත හැක. 
 
නූතන පුස්තකාල අවකාශය යනු නිශ්ශබ්දතාව ඉහළින්ම සුරකිමින් පොත් හා පුවත්පත් දෙසම නෙත් යොමාගෙන සිටින්නන් දෙසට පමණක් අවධානය සපයන ආයතනයක් නොවේ. එවැනි පුස්තකාලයක විය යුතු පහසුකම් කිහිපයක් ගැන බොහෝ තන්හි සඳහන්ව තිබෙනු පෙනෙයි. ‘ස්වාභාවික ආලෝකය හැකි පමණ ලැබීම, ඉතා පහසුවෙන් පොත් ලබා ගැනීමට හැකි වන පරිදි තැනූ පොත් රාක්ක, කණ්ඩායම් සහ තනි පුද්ගල කියවීම් සඳහා සැකසූ ආසන පහසුකම්, වෙනස් අවශ්‍යතා සඳහා වෙන් කළ කලාප‘ ඒ අතුරින් සුවිශේෂ වේ.
පුස්තකාලය යනු තව දුරටත් නිශ්ශබ්ද පොත් ගුල්ලන් සඳහාම පමණක් ය යන අතිශය යල් පැන ගිය අදහස අපගේ ජාතික පුස්තකාලය පවා අදටත් කර තබාගෙන යන්නක් බව පෙනේ. එහි වෙනස් අවකාශ ගණනාවක් පැවතිය යුතු ය. සංවාද මණ්ඩප, ශ්‍රව්‍ය හා දෘශ්‍ය එකතූන් පරිශීලනය සඳහා වෙන් වූ කලාප (හා ඒවා තනිව හා කාණ්ඩ ලෙස ඇසීමේ හා නැරඹීමේ පහසුකම්) මෙන්ම එකම කෘතියක් වටා එක්ව ඒ කියවමින් ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡා කළ හැකි අවකාශ යනාදිය අද ලොව දියුණු පුස්තකාලයක සාමාන්‍ය අංග ය. දෘශ්‍යාබාධිත අයෙකු එහි ඇතුළු වන්නේ නම් ඔහුගේ හෝ ඇයගේ අවශ්‍යතා සපුරාලිය හැකි පරිදි පුස්තකාලය දියුණු වී සිටීම මිස ඔහු හෝ ඇය එහි නීති මගින් ආන්තික කලාප වෙත තල්ලු කිරීම එරට සිදු නොවනු පමණක් නොව සිදු වන තැනෙක එය නීතිය ඉදිරියට පැමිණවිය හැකි වරදක් බවට ද පත් වන්නක් විය හැකි ය.

ඉහත තරුණියගේ සටහන කෙළවර වන්නේ මෙය අප වෙත තබමිනි. “එහෙත් ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සිදු වෙමින් පවතින පුස්තකාල පසුබිමෙන් වරින් වර ඇසෙන දෙසවන් බිහිරි කරවන තරම් වන යන්ත්‍රවල හඬ මෙන් ම නිලධාරීන් උස් හඬින් සිදු කරන නිරන්තර සංවාද ද...“

සැබෑ ජාතික පුස්තකාල තැනීමට අප තව බොහෝ දුර ගමන් කළ යුතු ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -     


සේයාරුව: https://www.pinterest.com/

Wednesday, December 11, 2019

බිත්ති චිත්‍ර රැල්ල අභියස සිට ග්‍රැෆිටි විරෝධාකල්ප චිත්‍රය හඳුනාගැනීම


(මෙම ලිපියේ සංස්කරණය කළ පිටපතක් පසුගිය දෙසැම්බර් 08 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළ විය. මේ ලිපියේ සම්පූර්ණ පිටපතයි.)

එක්වරම චිත්‍ර රැල්ලක් මතුවී තිබේ. නගරාවකාශවල ඇති තාප්ප සහ බිත්ති ද, මහ මගෙහි තැනින් තැන ඉදිව තිබුණු බස් නැවතුම්පළවල බිත්ති ද, දුම්රිය ස්ථානවල බිත්ති ද ඇතුළු බොහෝ පොදු අවකාශවල වන බිත්ති තරුණ පිරිස් අතින් පිරිසිදු වීමේ හා ඒ හා සමග එවැනිම තවත් තරුණ පිරිසක් අතින් ඒ මත සිතුවම් චිත්‍රණය වීමේ රැල්ලක් පැතිර යන්නේ බිත්ති චිත්‍ර පිළිබඳ සංවාදයක් ද සමගිනි. නමුත් චිත්‍ර විසල් ය; සංවාදය කුඩා ය!

විසල් අවකාශ මත ඇඳීම සහ ලිවීම අපට හමුවන්නේ දුරාතීතයේ සිට ය. චිත්‍ර කලාවේ ඉතිහාසය හදාරන්නට යන ඕනෑම අයෙකුට ප්‍රංශයේ ලැස්කෝ සහ ස්පාඤ්ඤයේ අල්ටමීරා ගුහා චිත්‍ර හඳුනාගන්නට ලැබේ. මෙම චිත්‍ර අතුරින් ඇතැම්  චිත්‍ර කිතු උපතින් වසර 30,000කිනුත් ඈත අතීතයට දිවෙන අතර ඒවා අප නෙත ගැටෙන්නේ ගුහා බිත්ති මත ඇඳි සිතුවම් ලෙස ය. එතරම් දිගු ඉතිහාසයකට නොදිවෙතත්, සාපේක්ෂව සැලකිය යුතු අතීත වෘත්තයක් හිමි කරගන්නා මෙරට සිතුවම් ඉතිහාසයේ එන සීගිරි චිත්‍රය ද පර්වත බිත්තියක් මත ඇඳුණකි. ආගමික ස්ථාන වූ පල්ලි, පන්සල් ආදියේ අභ්‍යන්තරය ඒ එක් එක් ආගම හා බැඳුණු සිතුවම්වලින් බොහෝ විට පිරී පවතින්නේ ඒවා ඇඳි එක් එක් යුගයන් පිළිබඳ බොහෝ සංඥා චිත්‍ර කලා ඉතිහාසඥයින් වෙත ලබා දෙමින් සහ ඒ එක් එක් යුගවල විසූ චිත්‍ර ශිල්පීන්ගේ නිපුණතා පිළිබඳ සඳහන් චිත්‍ර කලා ලෝලී සියල්ලන් වෙත තිළිණ කරමිනි.

එහෙත් දැන් අප කතා කරන බිත්ති චිත්‍රය අපට මුණගැසෙන්නේ ගොඩනැගිලි අභ්‍යන්තරයන්හි නොව එළියේ ය. මහ මග යනෙන සාමාන්‍ය ජනයා වෙත ආයාසයකින් තොරව නෙත ගැටීමට සැලැස්වීමේ අභිප්‍රායක් එබැවින් මෙම චිත්‍ර ඇඳීම සමග එයි. නමුත් යටකී ලෙස මේ සිතුවම් පිළිබඳ සංවාදය කුඩා හෙයින්ම මගේ අද යෝජනාව එම සංවාදය පුළුල් කරගැනීම ගැනයි.

අප මේ දකින්නේ ග්‍රැෆිටි (Graffiti) චිත්‍ර ද? එළිමහන් තාප්ප හා බිත්ති මත යමක් සිතුවම් වූ පමණින් ඒ ග්‍රැෆිටි චිත්‍ර කලාව වෙත තල්ලු කොට දැමීමේ හැකියාවක් නැත. එපමණක් නොව ග්‍රැෆිටි චිත්‍ර බිහිවන සමාජ හා දේශපාලනික පසුබිම හා අවශ්‍යතාව සමග ගෙන විමසුව ද මේ බිත්ති සිතුවම් ග්‍රැෆිටි නොවන බව වටහා ගැනීමට අපට පුළුවන.

ග්‍රීක හා රෝම යුගවල සිටම ස්වකීය නම් මෙන්ම (පාලකස්ථානය කෙරෙහි වූ) විරෝධතා ද බිත්ති මත ලියා තැබීමේ සම්ප්‍රදායක් පැවති බව ඉතිහාසය දෙස් දෙයි. විශේෂයෙන් රෝම යුගයේ ගෘහ නිර්මාණය මහා මාර්ගය වෙත විවර කොට තැනුණු ජනේලවලින් තොර වූ නිසා මහ මග යනෙන පිරිසගේ අවධානය පිණිස ලියා තැබීමට ඉඩ සහිත පුළුල් බිත්ති අවකාශ නිතැතින්ම රෝම වැසියා වෙත ලැබී තිබිණ. කෙසේ වෙතත්, නූතන ග්‍රැෆිටි චිත්‍රය හමුවන්නේ 60 දශකයේ මුල් භාගයේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ෆිලඩෙල්පියා ප්‍රාන්තය ආශ්‍රිතව ය. දශකාවසානය එළඹෙත්ම නිව්යෝක් නගරය වෙත පිවිසෙන ග්‍රැෆිටි චිත්‍රය ඉතා ඉක්මණින්ම නගරයේ එළිමහන් බිත්ති හා තාප්ප සියල්ලම පාහේ ආක්‍රමණය කොට ඇති අතර 70 දශකය වන විට ග්‍රැෆිටිවලින් තොර මාර්ග බිත්ති හා තාප්ප ඇස නොගැටෙන අවකාශයක් නගරයේ කිසිදු තැනෙක ඉතිරි කොට දී නැත. එසේම දුම්රිය මැදිරි සියල්ලක්ම මෙම ග්‍රැෆිටි සිතුවම්වලින් පූර්ණ වශයෙන්ම වැසී පැවත ඇත්තේ ‘ස්ප්‍රේ තීන්තවලින්‘ අඳින ලද එම චිත්‍ර නූතන ‘මාස්ටර් පීසස්‘ ලෙස පිළිගැනීමක් ඇතිව තිබුණු බැවිණි.

සැබවින්ම මෙම චිත්‍ර කලා කෘති ද නොඑසේනම් නාශකවාදී ආක්‍රමණ ද යන්න පිළිබඳ වාදය අදටත් නැගෙමින් පවතින්නකි. නිව්යෝක් නගර සභා මන්ත්‍රීවරයකු වන පීටර් වැලන්ට අනුව නම්, යමෙක් අවසර සහිතව යම් බිත්ති මතුපිටක අඳින සිතුවම කලා කෘතියක් වන අතර යමෙක් අනවසරයෙන් අඳින එවැන්න අපරාධයක් ලෙස පිළිගත යුතු ය. ‘ග්‍රැෆිටි අඳින නාශකවාදීන්ට කියන්නට ඇත්තේ ඔබේ ප්‍රකාශනයේ නිදහස මගේ දේපළෙහි සීමාවෙන් අවසන් වන බවයි‘ යනුවෙන් වැලන් තව දුරටත් කියයි. නමුත් මෙහි විලෝමය ගෙන එන, බර්ලින් නගරය මූලික කණ්ඩායමක් වන ‘ඔබේ නගරය දිනාගනිමු‘ (Reclaims Your City) හි සාමාජික ෆෙලික්ස්ට අනුව ග්‍රැෆිටි චිත්‍ර ශිල්පීන් සිදු කරන්නේ වෙළඳ දැන්වීම්කරුවන්ගෙන් නගර බිත්ති හා තාප්ප බේරාගෙන නගරය යළි පොදු ජනතාව වෙත දිනාදීමයි.  

කෙසේ නමුත්, මෙම ආක්‍රමණශීලී, අනවසර බවම ග්‍රැෆිටියේ මූලික ලක්ෂණ හා බැඳී පවතියි. එය විරෝධාකල්ප චිත්‍ර කලාවකි. වැඩිමනත් ග්‍රැෆිටි චිත්‍රවල මුණගැසෙන්නේ ‘ස්ප්‍රේ තීන්තවලින්‘ හදිසියේ ඇඳ නිමා කළ අකුරු හැඩ දේ ය. ඇතැම් විට ඒවා පවතින පාලකස්ථානයට හෝ ඒ හා බැඳි ආයතන පද්ධතියට එරෙහි ප්‍රකාශන සෘජුව හෝ වක්‍රව සංඥා කරනු ඇත. ස්වකීය ප්‍රකාශනය සඳහා අවකාශය අහිමි තාරුණ්‍යයට, විරෝධාභාසකරුවාට එය ප්‍රකාශ කිරීමට ඉඩ සලසනු ඇත.

ග්‍රැෆිටි සඳහා ස්ප්‍රේ තීන්ත කෑන් රැගෙන දිව ගිය තරුණයින් සැමවිටම වීදි චිත්‍ර ප්‍රකාශනවලම රැඳුණේ ද? හයිටි සහ පුවටෝරිකානු සම්භවයක් සහිත, ඇමරිකානු චිත්‍ර ශිල්පියෙකු වන ෂෝන් මයිකල් බැස්කුවා (Jean-Michel Basquiat) සිය චිත්‍ර ශිල්පයට අත්පොත් තබන්නේ වීදියේ ඇඳීමෙනි. නමුත් අද ඔහු ප්‍රකට මෙන්ම ධනවත් චිත්‍ර ශිල්පියෙකි. බැස්කුවා වැනි, සුළුතරයක් වුව, චිත්‍ර ශිල්පීන් පිරිසක් ග්‍රැෆිටි චිත්‍රය හරහා චිත්‍ර කලාවේ විසල් අවකාශ වෙත පා නගා නැත්තේ ද නොවේ. එනිසා ඇතැම් විට මෙම වීදි චිත්‍රය වැසී ඇති කලාගාර දොරටුවට තට්ටු කිරීමක් ද වෙයි.

මේ ග්‍රැෆිටි සිතුවම් ඇතැම් විට වෙනත් ව්‍යාපාරිකයින්ට අවස්ථා ද තනන බව මා වටහා ගත්තේ මගේ පශ්චාත් උපාධිය සඳහා ගොස් සිඩ්නි නගරයේ දිවි ගෙවූ සමයේ ය. සිඩ්නි දුම්රිය මාර්ග සියල්ල තියුණු වැටවලින් හා තාප්පවලින් වැසී පවතිද්දීත් එහි දුම්රිය මාර්ග ඇතුළු පැතිවල හිටිවනම ඇඳ ඇති ග්‍රැෆිටි ඇති තරම් මගේ නෙත ගැටී තිබිණ. එසේම ටික දිනකින් ඒවා මකා ඇති බව ද පැහැදිලි වී තිබිණ. සිඩ්නි දුම්රිය සේවයේ රැකියාවක නිරතව උන් ශ්‍රී ලාංකික මිතුරෙකු පසු කලෙක ඒ ග්‍රැෆිටි චිත්‍ර පිළිබඳ වෙනස් කතාවක් මා සමග කීවේ ය.

“ඔය චිත්‍ර අන්දන්නෙත් ඕවා මකන කොන්ත්‍රාත් ගන්න සමාගම්මයි. ඒ ගොල්ලො සල්ලි දීල ග්‍රැෆිටි අන්දනව. සිඩ්නි ට්‍රේන්ස් එක ඒව මකන්න බර ගාණක් ගෙවන නිසා අඳින්න යන වියදම අදාල නෑ එයාලට!“

“කොහොමද ඒත් වහල තියෙන තාප්ප වැටවල්වලින් ඇතුළට යන්නෙ?“

“සමහර විට ඇතුළෙන් යතුරක් දෙනව ද කවුද දන්නෙ?“

සිඩ්නි නගර සභාව ග්‍රැෆිටි මකා දැමුවත්, මෙල්බර්න් නගර සභාව ඒ ප්‍රකාශනයට ඉඩ දී තිබිණ. එහි ගොස් එතරම් කලක් නොවුණු තවත් ලාංකික මිතුරෙක් වරක් මගෙන් ඇසූ පැනයක් මට තවම මතක ය.

“මොකට මේ ජරාවලට ඉඩ දෙනව ද? ඇයි මේව තහනම් කරන් නැත්තෙ? හරි කැතයිනෙ!“

කෙසේ වෙතත්, සිඩ්නි විශ්වවිද්‍යාලය නම් එහි ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවේ ග්‍රැෆිටි ඇඳීම සඳහාම එහි කුඩා උමං මගක් වෙන් කර දී තිබිණ. එය හැඳින්වූයේ ද ග්‍රැෆිටි උමග නමිනි.

දැන් මේ සියලු අතීත වෘත්ත හා පුද්ගල අත්දැකීම්වලින් පසු මට එක්වරම නැගී ඇති අපගේ සිතුවම් උමතුව දෙසට හැරිය හැකි ය.

අපගේ නගරාවකාශවල බිත්ති හා තාප්ප බොහෝ අපවිත්‍ර ලෙස, අත්හැර දැමුණු අවකාශ ලෙස පවතින බව ඇත්තකි. මුහුදු වෙරළ පිරිසිදු කිරීම, නගර පිරිසිදු කිරීම, ප්‍රති වන වගාව යනාදී අරමුණු පෙරදැරිව පසුගිය සමයන්හි නැගුණු තරුණ රැලි සාධනීය මැදිහත්වීම් ඒ එක් එක් කලාපවල සිදු කොට තිබිණ. ඒවා බැස ගිය ද අඩු තරමින් අදාල මාතෘකාව සමාජයේ සිහි කැඳවීම ඉතිරි කොට ගොස් තිබිණ. තාප්ප චිත්‍ර රැල්ල ද ඒ රැලි හා සමානව නැගී ආ එකකි. නමුත් ඒ කිසිසේත් මා මෙතෙක් සාකච්ඡා කළ ග්‍රැෆිටි හෝ සමාන්තර චිත්‍ර කලා ධාරාවක් හා නොබැඳෙන එකකි. හේතුව එහි මූලික පදනම සපයන විරෝධාකල්පයේ අනෙත් අන්තයේ මෙම චිත්‍ර හා ශිල්පියා සිට ගැනීමයි. එනිසා එය වෙනත් රැලි ගෙන ආ සඳහන් සමාජයේ ඉතිරි කොට යනු ඇත්තේ විපරිත තැනකිනි.

ග්‍රැෆිටි සිතුවමේ මූලික පදනමෙන් බැහැරව, ඉතා සුන්දර මෙන්ම නෙත් ඇදගන්නා දැවැන්ත චිත්‍ර බිත්ති මත සිතුවම් කරන නගර චිත්‍ර ශිල්පීන් ද ලොව හමුවෙයි. ඉහත පීටර් වැලන්ගේ මතය අනුව නීත්‍යානුකූල චිත්‍ර කරුවන් වන මොවුන් ඇතැම් විට අප මවිත කරවන සිතුවම් දැවැන්ත ගොඩනැගිලි මත ඇඳ තබයි. නමුත් අපගේ සිතුවම් රැල්ල කණගාටුදායක ලෙස එම කලාපය වෙත පැමිණෙන්නේ ද නැත.

ග්‍රැෆිටිය පවතින පාලකස්ථානයට විරෝධය පළ කරමින් නැගෙන්නකි. මේ ඉහත සඳහන් කළ, දැවැන්ත නගර චිත්‍ර පාලකස්ථානයේ අනුදැනුම මත වුවත් ශිල්පීය දක්ෂතා සහිත චිත්‍රකරුවන් වෙතින් නැගෙන්නකි. අපට දැන් මුණගැසෙමින් තිබෙන්නේ (සුළු අපගමනයන් සහිතව වුව) පාලකස්ථානයේ දෘෂ්ටිවාදය හා සමග දිවෙන අලුත්ම ‘දේශජ වැඩකි‘. හෙට දින මෙය අපට වෙනම ශානරයක් ලෙස හැදෑරිය හැකි වනු ඇත.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -    

Tuesday, December 3, 2019

මුර පද යොදා ගෙවුම් වාසල් ද්වාරයෙන් ඇතුළු වීම: අයිටී හෙවත් තොරතුරු තාක්ෂණය සිංහලෙන්


(2019 ‍දෙසැම්බර් 01 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)

දිනකට දෙකකට පෙර මගේ සමීප මිතුරෙකු සිය ෆේස්බුක් අඩවිය මත පළ කර තිබුණු සටහනක් නැතිනම් පෝස්ටුවක් දැක මගේ ක්ෂණික අවධානය ඒ වෙත යොමු විය. ඔහු එහි තවකකු ලියූ සටහනක් යළි ලින්කුවක් ද සමග පළකොට නැතිනම් ෂෙයා කොට තිබුණේ පහත වැකිය ඉහළින් යොදා අවසානයට කල්පනාබරිත මුහුණක ඉමෝටිකොනයක් ද යොදමිනි. එය මෙසේ ය.

“ඔබගේ ලුණ්ඪිත නොවන මෘදුකාංග වල අවධිස්ථාපනය යාවත්කාලීන කර ගන්න“

ඔහු යළි පළකොට තිබුණු සටහන සිය වැඩිමහල් දියණිය මුහුණ දී ඇති අධ්‍යාපන ගැටළුවක් සම්බන්ධ වූවකි. ඒ සටහන අනුව පසුදා වාර විභාගය වෙනුවෙන් මුහුණ දිය යුතු තොරතුරු තාක්ෂණය හෙවත් අයිටී විෂයය සඳහා පාඩම් කළ කිසිවක් මතක නොමැති හෙයින් ඇය අඬමින් පසුවෙයි. ලියන්නා හෙවත් තාත්තා දියණියට මතක තබාගත නොහැකි තොරතුරු තාක්ෂණ විෂයය කරුණු කවරේදැයි සොයා බලද්දී ඔහු දකින්නේ සිංහල බසට නගා ඇති අදාල විෂයයේ පාරිභාෂික වදන් මාලාව භාවිතයට ගැනුණු දියණියගේ පෙළ පොතයි. එහි ඔහුට හමුවී ඇති වදන් කිහිපයක් මෙසේ ය;

හැඩසව් කිරීම, එකෙල්ල කිරීම,අනුකුරුහුරුව,කෝෂ පරාසය,අනුප්‍රයෝග ස්ථරය,අභිභූතත්වය...“

දියණියගේ වේදනාවට හේතුව තොරතුරු තාක්ෂණය නොව සිංහල භාෂාවේ මේ සිහි කැඳවිය නොහැකි වදන් මාලාව බව ඔහු දකියි. මගේ මිතුරා ඉහත සටහන පෙරමුණේ තබමින් සාකච්ඡාවට කැඳවන්නේ මේ උභතෝකෝටිකයයි.

1956 වර්ෂයේ සිංහලය පමණක් රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත් කිරීමත් සමග බොහෝ විෂයයන් සිංහල බසින් ඉගැන්වීම සඳහා පිඹුරුපත් සැකසිණ. දමිළ බස ආන්තික කලාප වෙත තල්ලු වීම හේතුවෙන් ඇති වූ ඛේදනීය ව්‍යසනයන් බොහෝ වද්දී සිංහලය පෙරමුණට පැමිණීම හේතුවෙන් භාෂාවක් ලෙස එය පැමිණි පෙරගමන ද අපට නොතකා හැරිය නොහැක. පෙර දශකවල කිසිදු අයුරකින් සිංහල බසින් ඉගැන්විය නොහැකි යැයි විශ්වාස කෙරුණු රසායන විද්‍යාව, භෞතික විද්‍යාව, ජීව විද්‍යාව, වීජ ගණිතය ඇතුළු බොහෝ නව විෂයයන් උසස් පෙළ මට්ටමෙන් නොනැවතී විශ්වවිද්‍යාල මට්ටම දක්වාම ඉගැන්වීම ඇරඹෙන්නට තරම් ශක්තියකින් තත් විෂයයන් සඳහා ගැලපෙන පාරිභාෂික වදන් නිර්මාණය වීමත්, එය භාවිතයට යෙදවීමත් ඉතා කෙටි කලකින් සිදුවූ අතර 70-80 දශකවලට එද්දී සිංහලෙන් විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය හැදෑරූ විද්‍යා ගුරුවරු අපට පාසැල් පද්ධතිය තුළ මුණගැසෙන්නට ද පටන් ගත්තේ ය. අද භාෂාත්‍රයෙන්ම මෙම විෂයය හදාරන සිසු සිසුවියන් හා උගන්වන ගුරුවර ගුරුවරියන් අපට මුණ ගැසෙතත් සිංහල පාරිභාෂිත වදන් සහ ඒ යොදා මුල් අවදියේ සැකසූ විෂයය ප්‍රවේශ මෙන්ම පෙළ පොත් ද, ගුරු-සිසු දෙපිරිසේම භාවිතයට පරිවර්තනය කෙරුණු ලොව ප්‍රමුඛ විද්‍යා පොත් ද අදටද භාවිතයෙන් ඉක්ම ගොස් නැත.

නවමු විෂයයක් මෙතරම් දැඩිව සමාජගත කරන්නට 60-70 දශකවල ඒ කාර්යය සඳහා පෙරමුණට පැමිණි විද්වතුන්ට හැකි වූයේ කෙසේ ද? ස්වකීය ඉලක්ක විෂයය මෙන්ම සිංහල භාෂාව හා ඉංග්‍රීසි භාෂාව පිළිබඳව ද එකිනෙක පරයා නොයන තරමින් රැස් කළ දැනුමක් ඔවුන් වෙත වීම ඉන් ප්‍රමුඛ වන එක් කරුණක් බව මගේ විශ්වාසයයි. ඒ හේතුවෙන්ම අදාල විද්‍යාත්මක වදන, සංසිද්ධිය, ක්‍රියාවලිය විද්‍යාත්මක වපසරිය තුළ වටහාගන්නටත්, එහි ඉංග්‍රීසි අර්ථය තේරුම් ගනිමින් ඒ සඳහා වඩාත් සුදුසු, බුහුටි වදන් නිර්මාණය කරන්නටත් එම කණ්ඩායමට හැකිවිණ. ජෛව විද්‍යාවේදී Skeleton යන්න ඇටසැකිල්ල, ශරීර කූඩුව, සැකිලි පද්ධතිය යනාදී වූ කවර වදනකින් හඳුන්වා දුන්නත් සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු වෙත පවා වැටහී යන පසුබිමක් තැනෙන්නේ ඒ අනුව ය.

ඒ හා සමග, මෙම විද්‍යාත්මක විෂයය ධාරාව සාමාන්‍ය භාවිතයේ දී නිරතුරුව මුණ නොගැසෙන කලාපයක වීම ද ඔවුන්ට නව වදන් භාවිතයට හඳුන්වා දීමට පසුබිමක් තනා දුන්නාට සැක නැත. රසායන හෝ භෞතික වැනි විද්‍යාවන් පදනම්ව ලෝකය ගොඩ නැගී ඇති මුත් ඒ පිළිබඳ හැදෑරීම හා සංවාදය සාමාන්‍ය ලෝක භාවිතයෙන් බැහැරව පාසැල් හා විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපන කලාපවල පමණක් පැවතීම හමුවන නව වදන් එකපැහැර සිහියට පැමිණීමට හේතුවන්නට ඇත.

දැන් අපි තොරතුරු තාක්ෂණය දෙස බලමු!

එය අපේ එදිනෙදා භාවිතයේ ඇති යමකි. මගේ සිවු හැවිරිදි කුඩා පුතු මා ද විශ්මයට පත් කරමින් මගේ ස්මාර්ට් දුරකථනයෙන් සුහුරු ලෙස පරිගණක ක්‍රීඩාවල යෙදීමට සමත්කමක් දක්වයි. විවිධ මෘදුකාංග හෙවත් සොෆ්ට්වෙයා(ර්) බාගත කරන්නට හෙවත් ඩවුන්ලෝඩ් කරන්නට දනියි. අප ජීවත්වන්නේ තොරතුරු තාක්ෂණ යුගයක ය. එහි සයවැනි පරම්පරාව (6G) සඳහා කටයුතු ආරම්භ කරන්නට චීනය රාජ්‍ය මට්ටමින්ම පියවර තබා ඇති බව කියවුනේ නොබෝ දිනකදී ය. අප කැමති වුවත්, අකමැති වුවත් අපේ පසු පරම්පරාවන් මෙම දියුණු, අධිවේගවත් තොරතුරු තාක්ෂණ ලෝකය තුළ කිමිද යනු ඇත. 

අප කන බොන, අඳින පළඳින දෑ තරම්ම හුරු, අපේ වටපිටාවේ පවතින යමක් පාසැල් මට්ටමින් විෂයයක් ලෙස ක්‍රමිකව හැදෑරීම සඳහා හඳුන්වා දීමේ දී අප ඒ වෙත ප්‍රවේශ විය යුත්තේ කෙසේ ද? මා මෙතෙක් හිතාමතාම ලියූ මේ විෂයය හා සම්බන්ධ ඉංග්‍රීසි යෙදුම් පෙළ බලන්න. අයි ටී, ෆේස්බුක්, ෂෙයා, ඉමෝටිකොන්, ඩවුන්ලෝඩ්, ලින්ක් (එක) ඇතුළු ඉංග්‍රීසි බසින් වන වදන් රැසක් එහි ඇති භාෂාවේ භාවිත කලාපය ඉක්මවමින් දැන් සිංහල කලාප තුළ භාවිතයට පැමිණ ඇත. ‘මට මිස් කෝල් එකක් දෙන්න‘, ‘ඒක මට මේල් කරන්න‘, ‘මං දැක්ක ඔයා ෂෙයා කරල තියෙනවා‘ යනාදී ලෙස විවිධ අයිටීමය සංඥා සහිත සාකච්ඡා අපිට දැන් නිරතුරුව කණ වැකෙයි. ඒ මැදට පැන අපට ‘මට මග හැරුණු ඇමතුමක් දෙන්න‘, එය මට විද්‍යුත් තැපෑල මගින් එවන්න‘, ‘ඔබ බෙදාගෙන ඇති බව දැක්කා‘ යනුවෙන්ම සාකච්ඡා කළ යුතුයැයි බල කළ හැකි ද?

ඉහත ඇතැම් යෙදුම් භාෂාද්වයෙන්ම වඩාත් හොඳින් සමාජයේ පැලපදියම් වී ඇති බව අපි දනිමු. ෆේස්බුක් වත්පොත ලෙසින් ද, අයිටී තොරතුරු තාක්ෂණය ලෙසින් ද ගැනීම සමාන්තර තැනක ඇති බව මගේ හැඟීමයි. පාස්වර්ඩ් යන්නට මුරපදය යන්න එතරම්ම ඉහළ භාවිතයක නැතත් බැංකු කටයුතුවලදී, ගූගල් අඩවිවලදී යළියළිත් මුණ ගැසෙන හෙයින් එහි අර්ථය ද දැන් දැන් සමාජ භාවිතය තුළට කාන්දු වෙමින් පවතී. එහෙත් අපට කිසිවිටෙක වීජීඒ කාඩ්පතට (VGA card) දෘශ්‍ය චිත්‍රක අනුහුරුකුරුව යනුවෙන් කියන අයෙකු හමු නොවනු ඇත. ලුණ්ඪිත නොවන මෘදුකාංගවල අවධිස්ථාපනය යාවත්කාලීන කරගත් අයෙක් ද හමු නොවනු ඇත.

මේ අපැහැදිලි, අභූතරූපී වදන් නිර්මාණය වන්නේ කොතැනින් ද? මෙම පාරිභාෂික වදන් නිපදවා ඇත්තේ විශ්වවිද්‍යාල කථිකාචාර්යවරුන් බව යට කී දියණියගේ පියා සිය සටහනේ කියයි. 70-80 දශකවලින් පසු රටක් ලෙස අප අවරට පල්ලම් බැස්සේ බස නිසිව ගන්නා පරපුරක් සමගින් නොවේ. විද්‍යා විෂයයන් වඩාත් බුහුටි ලෙස සිංහලෙන් ගෙන එන්නට සමත් වූ විද්වතුන් පිරිසක් හා සමාන විද්වතුන් පිරිසක් අද අපට තොරතුරු තාක්ෂණය හමුවේ හමු නොවන බව මට ඉඳුරා කිව හැකි ය. ඔවුන් නිසැකවම සමත්ව ඇත්තේ ඉතා තදින් සිය විෂයය හා සමග බොහෝ විට ඉංග්‍රීසිය පමණක් වටහාගන්නට ඇති ඉඩ අතිශය ඉහළ ය. ඒ හා සමග මේ වදන් තනන්නට සිංහල භාෂා විශේෂඥයෙකු ද එක්වී ඇත්නම් ඔහු හෝ ඇය නිසැකවම සිය සිංහලය තරම් ගැඹුරට ඉංග්‍රීසිය භාවිතයට කැඳවීමට සමත්කමක් දක්වන්නෙකු වීමට ඇති ඉඩ අවම ය. ඒ සියල්ල සමබර වූයේ නම් Periodic Refreshing යන්නට සුදුසු වදන ලෙස ‘ආවර්ත ප්‍රබෝධකරණය‘ යන්න නිර්මාණය වන්නේ නැත.

එසේනම් අප කළ යුත්තේ කුමක්දැයි ඔබ මගෙන් විමසන බව මම දනිමි. මුලින්ම අප වටහාගත යුත්තේ බසක් තැනීම හා රැකගැනීම පිණිස අසීරු හා සිහි කැඳවිය නොහැකි අභූතරූපී වදන් නිර්මාණය කොට ඒ සිහි තබාගන්නට සිසු සිසුවියන්ට බල කිරීම හරහා සිදු වන්නේ බස මියයාමත්, තොරතුරු තාක්ෂණය වැනි අදාල විෂයය දරුවන්ට අපුල වීමත් පමණක් බවයි. එය දරුවන් අතරට පැමිණ අවසන් හෙයින් ඔවුන් දන්නා බසකින් එය ඉගැන්වීමේත් දැනුම මැන බැලීමේත් ඇති වරදක් ඇත්දැයි මම නොදනිමි. කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ ශ්‍රී පාලි මණ්ඩපයේ මා සේවය කළ සමයේ එහි පරිගණක විද්‍යාව ඉගැන්වූ ගුරු පිරිස සිසුන්ට කැමති බසකින් පිළිතුරු ලිවීමේ ඉඩ ලබා දී තිබිණ. ‘වැදගත්ම දේ අදාල කෙනා විෂයය තේරුම් ගත්ත ද නැද්ද කියන එකනෙ‘ යනුවෙන් ඒ පිළිබඳ මා හා සඳහන් කළ එක් ආචාර්ය මණ්ඩල මිතුරියක් එදවස කීවා ය. එබැවින් වඩාත් පහසු, සුහුරු වදන්වලින්, ඉංග්‍රීසියෙන් හෝ සිංහලෙන්, අදාල විෂයය කරුණු වටහා ගැනීමට හා සිහිතබා ගැනීමට ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවට ඉඩ දෙමින් ‘අයිටී‘ සාමාන්‍ය ලෝකය වෙත තබා පිළිගත යුතු ය.

පාස්වර්ඩ් එක ගැසුවත් මුරපදය යෙදුවත් අපට දොරටුව විවර වන හෙයිනි!

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -   

Tuesday, November 19, 2019

‘පෑඩ් සහ මෑඩ්‘ - ආක්ෂේ කුමාර්ට එරෙහිව බන්දු සමරසිංහ

(2019 ‍7නොවැම්බර් 17 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)

තමන් ජනපතිවරණය ජය ගතහොත් සනීපාරක්ෂක තුවා සියළු කතුන්ට නොමිලේ සපයන බව එක්සත් ජාතික පෙරමුණේ ජනපති අපේක්ෂක සජිත් ප්‍රේමදාස ප්‍රකාශ කළේ සිය ඡන්ද ව්‍යාපාරය ආරම්භ වී නොබෝ දිනකිනි. ජනාධිපතිවරණ සහ මැතිවරණ ආසන්නයේ නොමිලේ ලබා දෙන දීමනා, තෑගිබෝග, සහන මලු යනාදිය පිළිබඳ සඳහන් නිරන්තරව මුණගැසෙතත් සජිත්ගේ මෙම ප්‍රකාශය නවමු කලාපයක් වෙත සාකච්ඡාව මෙහෙයවූයේ එකිනෙක හා ගැටෙන මෙන්ම එක්ව නැගෙන මතිමතාන්තර රාශියක් මැතිවරණ වේදිකාවලත්, ඉන් බාහිරයේත් හමුවීම ඇරඹිණ.

ලිංගික අධ්‍යාපනය මෙන්ම ඒ හා බැඳුණු සෞඛ්‍ය අධ්‍යාපනයත් සීමාසහිත කලාපවල පිහිටුවා ඇති ලංකාවේ අධ්‍යාපනය තවමත් වැඩී වියපත් වන තරුණියකගේ ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයක් වන මාසික ආර්තවය දකින්නේ එතරම් එළිපිට කතා නොකළ යුතු රහසිගත ‘යමක්‘ වශයෙනි. ගැටවරයන්ට එය තම සම වයස් යෞවනියන්ට උසුළු විසුළු කරන්නට ‘යමක්‘ ලෙස ද, තරුණියන් එය සමාජයෙන් හැකි පමණ සඟවා  තබාගත යුතු හා ප්‍රසිද්ධියේ සාකච්ඡා නොකළ යුතු ‘යමක්‘ ලෙස ද, වැඩිහිටියන්ට ද එය ප්‍රසිද්ධ සාකච්ඡා මේසවලට නොකැඳවිය යුතු හා දරුවන්ට තේරුම් කරන්නට මහන්සි නොවිය යුතු ‘යමක්‘ ලෙස ද පවත්වාගෙන යන අතර මාසික ආර්තවය හා භාවිතයට කැඳවන සනීපාරක්ෂක තුවාය හෙවත් ‘පෑඩය‘ පවතින්නේ ද වෙළඳ සැල්වලදී ‘හොරෙන් ඔතා දෙන යමක්‘ ලෙසිනි. එය හොරෙන් ඔතා දිය යුත්තක්ම බවත්, එළිපිට දීම ලජ්ජා සහගත බවත් ප්‍රකට පුවත්පතක ජ්‍යෙෂ්ඨ ලියන්නෙකු වන තිලක් සේනාසිංහ සිය පුවත්පතේ ලිව්වේ මේ නුදුරු දිනක ය. නොමිලේ දීම කෙසේ වෙතත් සජිත් ප්‍රසිද්ධ වේදිකාවක ප්‍රසිද්ධ කළේ මේ ‘හොරෙන් ඔතන යම‘ වන පෑඩය ගැන ය.  

ඕනෑම නොමිල දීමනාවක් සඳහා රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය මුදල් වෙන් කළ යුතු බැවින් මේ සඳහා ද රජයේ බදු මුදල් වැය වන බවත්, ඒ මහජන මුදල් බවත් සඳහන් කරමින් ජනගහනයෙන් සියයට 52%ක් වන කාන්තාවන්ගෙන් මාසික ආර්තවයට මුහුණ දෙන (වැඩිවියපත් වයසේ සිට ආර්තවහරණය දක්වා වයස් කාණ්ඩවල පසුවන) සියලු කාන්තාවන්ට මාසිකව මෙම නොමිල දීමනාව සඳහා කෙතරම් මුදලක් වැය විය හැකි ද යන්නත් ගැන තාර්කික සාකච්ඡා මෙම ප්‍රකාශයත් සමග නැගිණ. නමුත් ප්‍රධාන සාකච්ඡාව හා ඒ පසුපසින් නැගුණු සමාජ ජාල උසුළු විසුළු යනාදිය ද යොමු වුණේ ‘හොරෙන් ඔතන යමක්‘ ගැන කියන්නට පෙරට ආ ජනපති අපේක්ෂකයා ඉලක්ක කොට ගෙන ය. ඔහුට ‘පෑඩ් මෑන්‘ යන නම පටබැඳුණු අතර 2018 වර්ෂයේ දී ඉන්දියාවේ දී එළි දුටු, ආර්. බල්කි අධ්‍යක්ෂණය කළ ‘පෑඩ් මෑන්‘ චිත්‍රපටයේ පෝස්ටරයේ ආක්ෂේ කුමාර්ගේ මුහුණට සජිත් ප්‍රේමදාසගේ මුහුණ ද ආදේශ වී තිබිණ. ස්වාධීන රූපවාහිනිය ඔක්තෝබර් 02 වැනිදා රාත්‍රියේ ‘පෑඩ් මෑන්‘ විකාශය කළ අතර තහවුරු නොකළ පුවත් අතර කියැවුණේ ප්‍රතිවාදී පාර්ශවය එය නවතාලන්නට මැතිවරණ කොමිසම වෙතින් ඉල්ලීම් කළ බව ය.

මුරුගනාදන් සමග ආක්ෂේ කුමාර් සහ රිතිකා ආප්ටේ රැගත් පෝස්ටරය
ආර්. බල්කි ‘පෑඩ් මෑන්‘ චිත්‍රපටය නිර්මාණය කරන්නේ සත්‍ය කතාවක් පසුබිම් කොටගෙන ය. තමිල්නාඩු ප්‍රාන්ත වැසියෙකු වන අරුණාචලම් මුරුගනාදන්, සිය බිරිඳ ආර්තවය සිදුවන දිනවලදී නැවත භාවිත කළ රෙදි කැබලි සහ පත්තර පිටු වහනය වන රුධිරය උරා ගැනීමට භාවිත කරනු දැක, සනීපාරක්ෂක තුවා අධික ලෙස මිල බව ද වටහාගෙන, අඩු වියදමකින් සනීපාරක්ෂක තුවා නිපදවීම සඳහා සිදු කළ ඇදහිය නොහැකි නවෝත්පාදක මෙහෙයුම පිළිබඳ සත්‍ය කතාව චිත්‍රපටය පසුබිමෙන් වෙයි. මුරුගනාදන්ගේ සාමාන්‍ය පෙනුම වෙනුවට අපට චිත්‍රපටයේ දී හමුවන්නේ කඩවසම් ආක්ෂේ කුමාර් ය. ඔහුගේ බිරිඳ ලෙස රිතිකා ආප්ටේ ද (රොමාන්තික ලෙස නැගෙන බොලිවුඩ් ආකෘතිය සුරකින්නට සමත්) උදව්වට එන දිල්ලියේ තරුණිය ලෙස සෝනම් කපූර් ද රංගනයෙන් දායක වන ‘පෑඩ් මෑන්‘ 2018 වර්ෂයේ ඉහළම ආදායම් දිනූ බොලිවුඩ් චිත්‍රපට අතර 10 වන තැන ද, ජාතික හා ෆිල්ම් ෆෙයාර් වැනි උළෙලවල සම්මාන හා නිර්දේශයන් ද දිනමින් සාර්ථක චිත්‍රපට අතරට එක් වෙයි. කෙසේ වෙතත්, මුරුගනාදන්ගේ මෙහෙයුම හමුවන එකම චිත්‍රපටය ‘පෑඩ් මෑන්‘ නොවේ. ‘මෙන්ස්ට්‍රැවල් මෑන්‘ නමින් අමිත් විර්මානි අතින් 2013 වර්ෂයේ වාර්තා චිත්‍රපටයක් ලෙස නැගෙන එම කතාව 2017 වර්ෂයේ දී ‘පුල්ලු‘ නමින් අභිෂේක් සක්සේනා අතින් වෘතාන්තයක් ලෙස ද නැගෙයි. ‘Period. End of Sentence‘ නමින් 2018 දී නිමැවෙන කෙටි වාර්තා චිත්‍රපටයේ ද මුරුගනාදන් යළි අපට චරිතයක් ලෙස මුණගැසෙයි.

සජිත්ගේ මුහුණ යොදා ඉවත් කළ ‘පෑඩ් මෑන්‘ හි පෝස්ටර් රූපයේ සැබෑ මුහුණ අයිති ප්‍රකට බොලිවුඩ් නළු ආක්ෂේ කුමාර්ට ය. ආක්ෂේ නමින් සිනමා ලොව ප්‍රකට වුවත්, වත්මනෙහි කැනේඩියානු ජාතිකයෙකු වන ඔහුගේ සැබෑ නම රජීව් හරි ඕම් භාතියා ය. 90 දශකයේ සිනමාවට ප්‍රවිශ්ට වන ආක්ෂේ සාර්ථකත්වය අතින් ඉහළම හිනිපෙත්ත වෙත ළඟා වූවෙකි. පද්ම ශ්‍රී සම්මානය ඇතුළු ඉහළම ඇගයීම් හා ජාතික සම්මාන දිනූවෙකි. කැනඩාවේ වින්ඩ්සර් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් සම්මාන ආචාර්ය පදවියකින් පිදුම් ලැබූවෙකි. ප්‍රේමවන්තයාගේ සිය දුෂ්ටයා දක්වාත්, ගම්භිර වැඩිහිටියාගේ සිට විකටයා දක්වාත් චරිත බොලිවුඩ් ප්‍රේක්ෂාගාර වෙත තිළිණ කොට දී සාර්ථක වූවෙකි. සිනමා පවුලක දියණියක වන ට්වින්කල් ඛන්නා සිය බිරිඳ ලෙස ද, දෙදරු පියෙකු ලෙස ද, කැනේඩියානු ජාතිකත්වය ද සහිතව, කුමාර දිවියක් ගත කරන ආක්ෂේට, යට කී පිළිගැනීම් සියල්ල ඉතිරි කොටගෙන ‘පෑඩ් මෑන්‘ චරිතයට පණ පෙවීම ප්‍රතික්ෂේප කරන්නටත් ඉඩ තිබෙන්නට ඇත.

ආක්ෂේ කුමාර්ගේ චරිත නිරූපණ ප්‍රවර්ග අතර ප්‍රමුඛ ප්‍රවර්ගයක් වන්නේ ‘විකට‘ ප්‍රවර්ගයයි. මෙරට ද ප්‍රකට වූ ‘ගරම් මසාලා‘ සහ ‘මුජෙ ෂාදි කරෝගි‘ ඇතුළු චිත්‍රපට රැසක ඔහුගේ චරිත හාස්‍යය හා බැඳේ. ‘පෑඩ් මෑන්‘ හි ලක්ෂ්මිගේ චරිතයට ඔහු ලබා දෙන තානය තුළ ද හාස්‍ය රස නැංවීමක් වෙයි. මහා ධාරාවේ සිනමා ප්‍රේක්ෂාගාරය හා එක්ව යන නළුවෙකු ලෙස ඔහු මවන එම තාන ඔහුගේ සාර්ථකත්වයට ද හේතු වූවා සැක නැත. කෙසේ වෙතත්, ‘පෑඩ් මෑන්‘ හරහා ඔහු කියන කතාව හාස්‍යයක් නොවේ. ඉන්දීය ජනගහණයෙන් 12%ක් පමණක් ප්‍රමිතිගත සනීපාරක්ෂක තුවා භාවිතා කරන මොහොතක, සෞඛ්‍යාරක්ෂිත නොවුණු භාවිතාවන් නිසා තරුණියන් විවිධ රෝගාබාධවලට මෙන්ම මරණයට ද ගොදුරු වූ මොහොතක එයට එරෙහිව පිරිමියෙකු නැගී සිටීම කිසිසේත් හාස්‍යයක් නොවේ. එම තත්‍ය චරිතය නිරූපණය හරහා එම මහරු මෙහෙයුම මහා සංවාදය තුළ පිහිටුවීමට දායක වීම කිසිදු අයුරකින් හාස්‍යයක් නොවේ.

විකට නළුවා තමන් මවන හාස්‍යය හරහා ප්‍රේක්ෂක මුවට සිනහව නැංවිය යුතු පමණක් නොව නෙතට කඳුළු ද නැංවිය යුතු ය. ඒ හාස්‍යය පසුපසින් ඔහු තබන මානවවාදය සමග තබමිනි. චාලි චැප්ලින් සිදු කළේ එම කාර්යයයි. ආක්ෂේ කුමාර් චැප්ලින් හා සම කළ හැකි නොවෙතත් ‘පෑඩ් මෑන්‘ නිරූපණය කරමින් චැප්ලින් ස්වරූපයේ මානවවාදී විකට නළුවන් කළ මෙහෙයට යම් අයුරකින් හෝ දායක වන්නට ඔහු දැරූ තැත අගනේ ය. මුරුගනාදන් ඉතා අඩු මිලට සනීපාරක්ෂක තුවා තනමින් සමස්ථ ඉන්දියාවේම කාන්තා ජීවිතය වෙනස් කරන්නට ගත් තැත හා සම කළ හැකි නොවෙතත්, සෑම කාන්තාවක් වෙතම ප්‍රමිතිගත සනීපාරක්ෂක තුවා ලැබිය යුතු ය යන අදහස පෙරට ගෙන ඒම පිළිබඳ සජිත්ට යම් ඇගයුමක් ලැබිය යුතු ය. මුරුගනාදන්ගේ තත්‍ය කතාව මෙන්ම ආක්ෂේගේ චරිත නිරූපණය ද සජිත් ප්‍රේමදාසගේ පොරොන්දුව ද යළි යළිත් අපට සිහි කරවා දෙන්නේ කලාපීය කාන්තාවන් මුහුණ දී සිටින ඛේදනීය යථාර්ථයක් බැවිණි.

ඉදින් අපට මෙය හාස්‍යයට ලක් කළ හැකි ද? ආක්ෂේගේ චරිත නිරූපණ පතිත වන තිරය මතටම තම ප්‍රතිරූපය පතිත කරවමින් තමන් ද ‘විකට නළුවකු‘ බව වර නගාගෙන ඇති බන්දු සමරසිංහ වෙතින් හා ඔහුට වේදිකාව තැනූ සියල්ලන්ගෙන් ද, බන්දුගේ ප්‍රකාශය ‘රස විඳි‘ ප්‍රජාවගෙන් ද ඇසිය යුතු හා හැකි ප්‍රශ්නය එයයි. තමන් විවාපත්ව වසර 40කට පසුවත් ‘ඔසප් වීම‘ නොදන්නා බවට ඔහු කරනා ප්‍රකාශය භයානක විහිළුවකි. සිය ආදරණීය මව, බිරිඳ, පෙම්වතිය, දියණිය, මිතුරිය මුහුණ දෙන ස්වභාවික ක්‍රියාදාමය හා එයට සනීපාරක්ෂිතව මුහුණ දීමට බහුතර ස්ත්‍රීන්ට වත්කමක් නොමැති බව නොදැන සිටීම බන්දු සමරසිංහ මෙතෙක් කළ විහිළු (ඔහු ඒ විහිළු බව විශ්වාස කරනා හෙයින්ම) අතර භයානකම විහිළුවයි.

තවමත් ග්‍රාමීය සමාජවල ස්ත්‍රීන්ගෙන් සැළකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් අනාරක්ෂිත සනීපාරක්ෂක මෙවලම් භාවිතා කරන බව තහවුරු කෙරෙන පර්යේෂණ වාර්තා බොහොමයකි. මාතර දිස්ත්‍රික්කයේ පාසැල් වයසේ යෞවනියක් සිය ආර්තව සමයේ භාවිතා කළ රෙදි කැබැල්ලක් තුළ (ඒ රෙදි වේලාගන්නේ රහසිගතව නිවෙස් පසුපස නිසා) සර්පයෙකු හිඳ දශ්ට කිරීමෙන් මිය ගියේ එතරම් දුර කාලයක නොවන බව, කිසිදු විකට චිත්‍රපටයක් නොතැනූ, අශෝක හඳගම සිය මුහුණුපොතේ ලියා තිබුණේ ද නුදුරු දිනක ය.

මුරුගනාදන් එරෙහි ව සිටගත්තේ මේ භයානක විහිළුවට එරෙහිව ය. ආක්ෂේ කුමාර් සිය රංගන දායකත්වය සපයන්නේ ඒ භයානක විහිළුව ගැන කියන්නට ය. බන්දු සමරසිංහ දේශපාලන වේදිකාවට නගින්නේ සර්ප දශ්ඨනයෙන් මියගිය යටකී අවිහිංසක යෞවනිය ඇතුළු තරුණියන්ගේ සිට ආක්ෂේ කුමාර් දක්වා සියල්ලන්මත්, මානව දහමත් විහිළුවකට ගනිමිනි.


-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -

 සේයාරුව: https://www.thenewsminute.com/

Thursday, November 7, 2019

පුරවැසියා විමසමින් මාධ්‍ය සදාචාරය ගැන තව දුරටත්


(2019 ‍7නොවැම්බර් 03 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)

‘Out of the Dark’ වාර්තා චිත්‍රපටයෙන්
ඉතා අවාසනාවන්ත ලෙස ඒ කුඩා දරුවා මියගොස් ඇති බව දැන් අපි දනිමු. මේ ලිපිය ලියවෙන්නට පෙර දිනයේ දිවා කළ එම පුවත, එනම් කුඩා පටු අගාධයකට ඇද වැටුණු දරුවා මිය ගිය පුවත දැනගත් මොහොතේ මගේ හදවත මොහොතකට නතර වී ගියේ ය. සියල්ලටම වඩා පියෙකු ලෙස මෙවැනි පුවතක් මට දැනෙන්නට පටන් ගන්නේම මගේ අනන්‍ය ලෝකය ආක්‍රමණය කොට පැමිණෙමිනි. කුඩා දරුවන් මුහුණ දෙන අනතුරුවලදී මට මගේ පුතුගේත්, දියණියගේත් මුහුණු මැවෙන්නට පටන් ගනියි. එය ලෝකයේ කවර කෙළවරක සිදුව ඇතත්, ඒ මගේ සේවා ස්ථානයට කිලෝ මීටර 140ක පමණ දුරින් සිටින මගේම පුතු හෝ දියණිය වැනිම දරුවෙකු බවත්, එතැන ද මා වැනිම පියෙකු හා මගේ බිරිඳ වැනිම මවකද වන බවත් හැඟී යන මට බොහෝ කම්පිත සිදුවීම් අසන්නට, දකින්නට ලැබුණු පසු මට මුහුණ දෙන්නට සිදුවන වම් අත වෙතින් එන සියුම් වේදනාව සමග ටික වේලාවකට හෝ ගණුදෙනු කරන්නට සිදු වෙයි.

මෙවැනි සිදුවීමක් එක් එක් අයෙකු හමුවේ ඇති කරන්නේ සාපේක්ෂව වෙනස් කම්පනයන් බව මම දනිමි. ඇතැම් විට ඔබ හඬනු ඇත; සුසුම් හෙළනු ඇත; බර වූ හදින් යුතුව මුහුණින් පිටවන හැඟීම් පාලනය කරගනු ඇත. ඒ කවරක් වුවත්, ඔබ සංවේදී හදවතක් ඇත්තෙකු නම් මේ ඉන්දියානු අනතුර වැනි කුමන ආකාරයක අනතුරකින් හෝ හය හතර නොදන්නා දරුවකු අනතුරේ වැටී ඇති බව දැනගත් විට කම්පාවට පත්වනු ඇත.

මේ පිවිසුම වෙත අද මා නැවත හරවා එව්වේ, ඊයේ සිදුවූ එම ඛේදවාචකය පිළිබඳ රූප සමාජ මාධ්‍ය ජාල හරහා බෙදාගෙන තිබෙනු දැකීමෙනි. මේ පිළිබඳ මෙරට රූපවාහිනී වාර්තා මේ දුටුවේ නැතත්, අදාල දරුවා මියගොස් සිටි ආකාරය වැනි අති සංවේදී රූප සිය ප්‍රවෘත්තිවලට බහාලූ එකදු චැනලයක් හෝ මෙවර මෙරට නොවී යැයි යමෙකු කියන්නට ඉදිරිපත් වනු ඇතැයි මම විශ්වාස නොකරමි. අහම්බෙන් මෙන්, මගේ ජංගම දුරකථන තිරය හරහා මවෙත පැමිණි එවැනි ඡායාරූපයක් පෙර කී කම්පනය මවෙත ඇති කළ අතර යළි සාමාන්‍ය ලෙස වැඩ කටයුතු කරගෙන යනු පිණිස පියවි ලොව වෙත පැමිණීමට මට සැළකිය යුතු කාලයක් ගත විය.

කෙසේ වෙතත්, මේ ඔබ කියවන ලේඛණයට මා පෙළඹවූ කරුණ එම රූප පළවීම පමණක් නොවේ. ඒ සඳහා පසුබිම් වූ කරුණු දෙකකි. පළමුවැන්න, මා යම් කම්පනයක් සහිතව හිඳිනු දැක මගේ සේවා ස්ථාන මිතුරියක මවෙත පැවසූ කරුණකි. දෙවැන්න, ඒ සියල්ල අවසන මට සිහියට නැගුණු වාර්තා චිත්‍රපටයක් සහ ඒ පිළිබඳව පැවති සංවාදයකි. ඒ කරුණු දෙක එකිනෙක හරහා යමින් අද මගේ කුඩා සටහන කෙළවර කරන්නට අවසර දෙන්න!

ඉන්දියානු ඛේදවාචකය පිළිබඳ සටහනක් තබමින් කවරකු හෝ ෆේස්බුක් අඩවිය තුළ දරුවා මියගොස් සිටි ආකාරය දැක්වෙන ඡායාරූපයක් අමුණා තිබුණු අතර මගේ නෙත් අභියස එය දර්ශනය වූ තත්පර කිහිපය, එය මා ඉක්මණින්ම නෙත් අභියසින් ඉවත් කළ නමුත්, මා දැඩි කම්පනයකට පත් කළේ ය. ඉන් සුළු මොහොතකට පසු මවෙත පැමිණි මගේ සේවාස්ථාන මිතුරිය විමසා සිටියේ මගේ වෙනසට හේතුවයි.

“අර ඉන්දියන් කේස් එකේ දරුව නැතිවෙලා. කවුරු හරි දාල තිබුණ ඒකෙ ෆොටෝ එකක්.!“

“කෝ? අනේ අර ළමය? කෝ ඒ ෆොටෝ එක? මට පෙන්නන්න?“

“මොකක්? දැන් ඔයාට ඕනෙ ඒ පුංචි දරුව මැරිල උන්නු හැටි දැක බලාගන්න ද? ඇයි ඒක දකින්න ඕනෙ?“

“ඒ මම ඒ සිද්ධිය දිගටම ෆලෝ කරපු නිසා. මම හොය හොය හිටපු නිසා මොකද වෙන්නෙ කියල!“

දෙගුණ තෙගුණ වූ මගේ කම්පාව මා යොමු කළේ වෙනත් මානයකට ය. දරුවාගේ සිද්ධිය පිළිබඳ ප්‍රවෘත්තිය එහි අවාසනාවන්ත කෙළවර පිළිබඳ ප්‍රවෘත්තිමය වටිනාකම මගින් පරිපූර්ණ කොට ‘තමන්ගේ කතාව‘ සම්පූර්ණ කරගැනීමේ පිපාසාවකින් මගේ මිතුරිය පෙළෙයි. එවැනිම ‘ප්‍රවෘත්තිමය වටිනාකම්‘ සෙවූ, නොඑසේනම් මේ රූප(ය) හා සිදුවීම පිටුපස ඇති මානව සබඳතා හා අසීමිත වේදනා නොතකා හළ සහ ඒ දැකීමෙන් තවෙකකු වෙත ඇති විය හැකි කම්පනය පිළිබඳ තුට්ටුවකට මායිම් නොකළ ඒ හා සමාන පිරිසක් මෙම රූප සිය ෆේස්බුක් අවකාශය හෝ වෙනත් සමාජ ජාල අවකාශයක බෙදා හරමින් ‘තමන්ගේ කතා‘ කියමින් හෝ ලියමින් සිටිති.

මේ හා සමග මතකයට නැගුණු වාර්තා චිත්‍රපටය හා සංවාදය මට මුණගැසුණේ පසුගිය ඔක්තෝබර් මස 16 වැනිදා සිට 18 වැනිදා දක්වා කොළඹ පදනම් ආයතනයේ පැවති ‘මිනි-ඉන්පුට්ස්‘ (MINI-INPUTS) රූපවාහිනී සමුළුවේ දී ය. ජර්මානු සංස්කෘතික ආයතනය හා ජාතික රූපවාහිනිය එක්ව ගෙන ආ, තායිලන්තයේ බැංකොක් නුවර පැවති ‘ඉන්පුට්ස්‘ රූපවාහිනී සමුළුවේ ලාංකිකව වූ මෙම සමුළුව, රූපවාහිනී තිර අවකාශය වඩා විධිමත්ව භාවිතයට කැඳවීමට හැකි ආකාර පිළිබඳ උදාහරණ ගණනාවකින් සමන්විත විය. එහි දෙවැනි දිනයේ උදෑසන තිරගත කෙරුණේ තායිලන්තයේ තම් ලුආන්ග් ගුහාවේ දින 18ක් සිරවී උන් කණිෂ්ඨ පාපන්දු පිළක් ගලවා ගැනීමේ මෙහෙයුම පසුබිම් කොට තැනුණු ‘Lost – Find – Found – Survive - Strive’ නමැති තායිලන්ත වාර්තා චිත්‍රපටය සහ ‘Out of the Dark’ නමැති ඕස්ට්‍රේලියානු වාර්තා චිත්‍රපටයයි. එම චිත්‍රපට පසුබිම්ව තබමින් සාකච්ඡාවට ගැනුණේ යමක් වාර්තා කිරීම පිළිබඳ ඇති ප්‍රවේශ මාර්ග පිළිබඳ, ඒ පසුපස ඇති සංවේදී කරුණු පිළිබඳ මෙන්ම සදාචාරය පිළිබඳ කරුණුයි. එහිදී නැගී සිටි එක් විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙක් කී කරුණක් මට හොඳින් මතක ය.

“මේ චිත්‍රපට දෙකේම අපි දැක්කෙ නෑ ගුහාවෙ හිරවෙලා හිටපු ළමයින්ගෙ අම්මලගෙ කඳුළු හොයන රූප. එයාලගෙ වේදනාව අල්ලන අති-සමීප රූප. ඔය වැඩේ මෙහෙ වුණානම් ඒක වෙනවමයි. ඒ විතරක් නෙවෙයි සිද්ධිය වාර්තා කරන්න ගුහාව ඇතුළට එයාලට යන්න තියෙන අයිතිය අහුරනව කියල ගුහා දොර ඉස්සරහ විරෝධයකුත් පටන් ගනියි.“

ගලවාගැනීමේ මෙහෙයුම වෙත මෙම චිත්‍රපට දෙක සිය දෘෂ්ටි කෝණ එල්ල කොට ඇති ස්වභාවයන්ගේ වෙනස්කම් පිළිබඳ සමුළුවට සහභාගි වූ බොහෝ අයගේ විමසුම් ඇස් එල්ල වුව ද, විශේෂයෙන් දෙවැනි චිත්‍රපටය තුළ ගලවාගැනීම සඳහා පැමිණි විදේශීය විශේෂඥයින්ගේ සාකච්ඡා සඳහා ලබා දී තිබුණු වැඩි ඉඩ ආදිය පිළිබඳ අවධානය යොමු වුව ද ‘වේදනාව අලෙවි නොකිරීමටත්‘ එමෙන්ම ‘පාපන්දු කණ්ඩායමේ දරුවන්ගේ අනන්‍යතාවට ගරු කිරීමටත්‘ නිර්මාණකරුවන් ගෙන තිබුණු පියවර ගැන පැවතියේ ගෞරවනීය ඇගයුමකි.

යහපත් මාධ්‍ය භාවිතයක දී, විශේෂයෙන් මරණය, අහිමිවීම ඇතුළු වේදනාත්මක හා සංවේදී කරුණුවලදී රැකිය යුතු සදාචාරය අවම වශයෙන් හෝ අප අභියස වන දේශීය මාධ්‍ය බහුතරයක නොමැති වීම කණගාටුවකි. එමගින් බිහිකරන අසංවේදී පුරවැසියා ද සිය සදාචාර රාමු ඉවත් කරමින් සිටියි. මරණය හා/හෝ අහිමිවීම ඔවුන්ගේ ෆේස්බුක් පෝස්ටුවක තවත් ‘ලයික්‘ කැඳවන යමකි. තවකකුට එය දැකීම සිය ප්‍රවෘත්තිය පිළිබඳ සෙවීම පරිපූර්ණත්වය කරා ගෙන යාමකි.

අප යළි යළිත් අපගේ සමාජය වෙතින් දියව යන සංවේදීතාව ගැන අවධානය යොමු කළ යුතුව පවතී. මක් නිසා ද යත්, අපට අභිමුඛව තිබෙන්නේ දෙපාර්ශවයේ මරණ සංඛ්‍යාව අංකවලින් මැන සතුට වීමට හෝ දුක් වීමට පුරුදුව උන් සමාජයේ දසවසක නිද්‍රාශීලී සමයක කෙළවර හමුවන සමාජය බැවිණි. බෝම්බයකින් මැරෙන හා සුදු වෑන්වලින් පැහැරගෙන අතුරුදන් කෙරෙන පුද්ගල සංඛ්‍යාව සසඳා, කිරා මැන, අඩු අංකය දෙස බලා, නායකයා තෝරාගන්නට යෝජනා ගෙන එන්නේත් ඒ සමාජයම ය.

-          ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -     

Thursday, October 31, 2019

කලාව හා සංස්කෘතිය වෙත ඇස් දැල්වීම: පුරවැසියෙකුගේ ඇසින්


(2019 ඔක්තෝබර් 27 වැනි දින ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)

මෙම කුඩා තීරුව ලිවීම සඳහා ‘අනිද්දා‘ කලා පිටු සංස්කාරකවරයාගෙන් ආරාධනය ලැබුණු අවස්ථාවත්, එහිදී ඇතිවූ කෙටි සංවාදයත් මට අදටත් හොඳින් මතක ය.

“සිනමාව ගැන ලියන්න ද ඕනෙ?“

“නෑ. සාහිත්‍යයයි කලාවයි ගැන පොදුවේ ලියනව නම් හොඳයි!“

ආරාධනය පිළිගනිමින් එදා පටන් අද දක්වාම ලියමින් පැමිණියේ සාහිත්‍යය හා කලාව මෙන්ම ඒ හා බැඳුණු ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේ අවධානය යොමු කරමින්, පොදුවේ සංස්කෘතික පුරවැසියෙකු මුණගැසෙන හා සාහිත කලා කෙත් පිළිබඳ දැල්වුණු ඇස් ඇති සමාජයක් ගොඩ නැගීම සඳහා වන අරමුණක් පෙරදැරිව ය. මේ ලිවීම අරඹා දැන් වසරකට වඩා ගත වී ඇති අතර, ඒ අතරතුර මුණගැසෙන නියත දේශපාලනික අවස්ථාවක් අප අභියස මේ වන විට ඇත. ඒ ජනපතිවරණයයි.

ජනපතිවරණයත්, ඒ හා සමග ඉදිරි වසර තුළ හමුවන්නට ඉඩ ඇති මහ මැතිවරණයත් මා හා සමග මේ පුවත්පතේ ඔබ දකින මෙම සාහිත කලා අතිරේකයේ ලියන බහුතර සහෘද ලේඛකයින් මෙන්ම මෙහි නොලියන නමුත් ක්‍රියාකාරීව මැදිහත් වෙමින් උන් පිරිසක්, අනවරතව අවධානය යොමු කරමින් උන් කලාපයක් වෙත තවත් පිරිසකගේ සුවිශේෂ අවධානයක් යොමු වන්නට කටයුතු යෙදෙන සමයකි. ඒ කලාව හා සංස්කෘතියයි. අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, විරැකියාව, ආර්ථික අර්බුදය, ණය බර වැනි මාතෘකා අතර තරමක් පහළින් හෝ නමුත් සාමාන්‍ය සමයට වඩා වැඩි අවධානයකින් ‘කලාව හා සංස්කෘතිය‘ පිළිබඳ සඳහන ද හමුවීම මැතිවරණ සමයන්හි නියත සාධකයකි.

කෙසේ වෙතත්, මෙවර ජනපතිවරණ තරග වේදිකාව තුළ, ගෙවුණු දශක ගණනාවක ඔස්සේ පැමිණෙන විට හමු නොවුණු ‘කලාව හා සංස්කෘතිය‘ පිළිබඳ සුවිශේෂ අවධානයකින් ලියැවුණු වෙනම ලියැවිල්ලක් හමුවෙයි. ඒ පසුගිය 20 වැනි ඉරිදා බත්තරමුල්ල වෝටර්ස් එජ් හිදී එළි දක්වන්නට යෙදුණු ජාතික ජන බලවේගයේ ‘කලා හා සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තිය‘යි. සෑම මැතිවරණයකදීම පාහේ ප්‍රධාන පක්ෂ විසින් ඉදිරිපත් කරන්නට යෙදුණු ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ‘කලාව හා සංස්කෘතිය‘ පිළිබඳ ලියැවුණු පරිච්ඡේදයක් හෝ නැතිනම් අංගයක්, උප කොටසක් හෝ හඳුනාගත හැකිව තිබුණ ද අදාල පක්ෂය ‘කලාව හා සංස්කෘතිය‘ සම්බන්ධයෙන් දරණ ප්‍රතිපත්තිය කවරේදැයි දීර්ඝ ලෙස වෙන්ව ගෙන ප්‍රකාශයට පත් කළ අවස්ථාවක් වී දැයි සැක සහිත ය. එසේ හෙයින්, පුරවැසියෙකු වශයෙන් මෙන්ම ‘කලාව හා සංස්කෘතිය‘ පිළිබඳ ක්‍රියාකාරී විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරයෙකු හා සමාජ ක්‍රියාධරයෙකු වශයෙන් එළිදක්වා ඇති ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය විමසීමට හා ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් ඇරඹීමට ආරාධනා කිරීම අගනේ යැයි විශ්වාස කරමි.

ජාතික ජන බලවේගය හා එන ජාතික විද්වත් සංවිධානයේ කලා හා සංස්කෘතික අනුකමිටුව (සෙසු ක්ෂේත්‍ර සඳහා වෙන් වෙන් අනුකමිටු සිදු කළ බැව් කියැවෙන පරිද්දෙන්ම) ස්වකීය විෂයය ක්ෂේත්‍රය අරඹයා මෙම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය සකස් කොට ඇත. දේශපාලනික වශයෙන් අප කුමනාකාර මතිමතාන්තරයක් දැරුව ද, අදාල ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ අදහස්වලට කුමන මට්ටමකින් එකඟ වූව ද, නොවූව ද මෙම මැදිහත්වීම සාධනීය බැව් ‘සිතන්නට හැකි‘ සෑම පුරවැසියෙකුගේ අදහස වනු ඇතැයි සිතමි. එයට පළමු හේතුව, කලාව හා සංස්කෘතිය වෙන්ව සහ ගැඹුරින් ගෙන, ස්වකීය සමාජ- දේශපාලනික හා සංස්කෘතික දැක්ම තුළ හිඳිමින් ඒ ජනගත කරන්නට පෙළඹෙන සම්ප්‍රදායක් මෙයින් ආරම්භ වීමයි. දෙවැනි හේතුව, මෙම පියවර සෑම ප්‍රධාන පක්ෂයක්ම හා පෙරමුණක්ම සාධනීය ලෙස පිළිගතහොත් (ඔවුන් එය නියත වශයෙන්ම සළකා බැලිය යුතුය යන්න මගේ විශ්වාසයයි.) ස්වකීය පක්ෂයේ හා/හෝ පෙරමුණේ කලා හා සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තිය ද (සෙසු අංශවල ප්‍රතිපත්ති සමග) වෙන්ව හෝ විස්තරාත්මකව ජනගත කරන්නට ඔවුන්ට බල කිරීමයි. එහි සාධනීය අනාගත සාධකය වන්නේ කවර පක්ෂයක් හෝ පෙරමුණක් ජය ගත්ත ද කලාව හා සංස්කෘතිය සම්බන්ධව ඔවුන් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රතිපත්ති මාලාව අප අත ඉතිරි වීමත්, ඒ ඔස්සේ ක්‍රියාත්මක වීමට ඔවුන්ට බල කිරීමට පුරවැසියාට ඉඩ ලැබීමත් ය.

එය සාධනීය සාධකයක් වන්නේ ඇයි?

නිදහසින් පසු බලයට පත් වුණු සෑම ආණ්ඩුවක්ම පාහේ කලාව හා සංස්කෘතිය අරඹයා කටයුතු කොට ඇත්තේ එකම නිශ්චිත ආකෘතියක සිට ය. එහිදී ඡන්දය සමග කලාව හා සංස්කෘතිය හා සබැඳෙන යම් යම් ආකර්ෂණීය මාතෘකා මෙන්ම පොරොන්දු වේදිකාවල තබා ඇති ඔවුහු ඡන්ද විමසීම් කෙළවර වූ වහාම ඒ සියල්ල යළි පෙට්ටගම්වල දමා වසා දමා ඇත. ඡන්ද සමයේ සාකච්ඡා විමසන විට පෙනී යන්නේ ද, කලාව හා සංස්කෘතිය වටහා ගැනීම හා නිර්වචනය කිරීම පිළිබඳ ඔවුන් වෙත වූ අසමත්කමයි. අසීමිත අවස්ථාවලදී ඔවුන් සංස්කෘතිය හඳුනාගෙන ඇත්තේම අතීතකාමී හා සිංහල බෞද්ධ ජාතිකවාදී මූල කථිකාව හා එක්ව යන තැනක තබමිනි. සම්ප්‍රදාය යනු ගලා යන ප්‍රවාහයක් බව ද, සංස්කෘතිය යනු කලාව මතු නොව මානව චර්යාවන්, ජීවන ක්‍රමයන්, ඇදහිලි, සම්ප්‍රදායන් සහ අගයන් එක්ව ගැනීමක් බව ද වටහාගන්නා ලද ස්වභාවයක් ඒ බොහෝ ප්‍රකාශනවල නැත.

සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයක්, ඇමතිවරයෙක්, නියෝජ්‍ය ඇමතිවරයෙක් හා නිලධාරි පිරිසක්, පළාත් අමාත්‍යාංශ පෙළක් හා ඒ ඒ පළාත් සඳහා යළි ඇමතිවරු, නියෝජ්‍ය ඇමතිවරු හා නිලධාරිවරු පෙළක්, සංස්කෘතික නිලධාරීන් ලෙස නම් ලබමින්ම පත්වීම් ලබා ඇති රාජ්‍ය සේවකයින් එකතුවක්, සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථාන ලෙස නම් ලබා ඇති ග්‍රාමීය හා නාගරික අවකාශවල හමුවන ගොඩනැගිලි සමූහයක් යනාදී වශයෙන් සංස්කෘතිය යන වචනය හා බැඳුණු රාජ්‍ය පද්ධතියක් අපට අදටත් රට තුළ හඳුනාගත හැක. වාර්ෂිකව ජාතික මට්ටමින් හා පළාත් මට්ටමින් එක් එක් කලා ‘ඉසව්‘ තනා, තරග පවත්වා සම්මාන උළෙල පැවැත්වීම සමග වයෝවෘද්ධ කලාකරුවන්ට නේක නම් සමගින් සම්මාන පිදීම හා ප්‍රාදේශීය සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානවල නැටුම් හා සංගීත වැනි පන්ති පැවැත්වීම හැර බරපතල ලෙස සංස්කෘතිය දෙස විමර්ෂණාක්ෂිය යොමුවීමක් මෙම රාජ්‍ය පද්ධතිය තුළින් කවර යුගයක හෝ සිදුවී ඇති බවට සාධක නැත. එවැනි ප්‍රබල මැදිහත්වීමක් වූයේ නම්, මහාචාර්ය ඒ.වී. සුරවීර සංස්කෘතික අමාත්‍ය ධූරය දැරූ සමය වැනි කාල සමවලින් පසු මහා සංස්කෘතික පිබිදීමක් හා කියවීමක් රට තුළ සිදුවිය යුතුව තිබිණ.

සාහිත්‍ය කෙතට සුවිශේෂ දායකත්වයක් දැරූ, වංග බසින් සිංහලයට සෘජුවම සාහිත්‍ය කෘති දායද කළ චින්තා ලක්ෂ්මී සිංහාරච්චි වැනි අපූර්ව ලේඛිකාවක් අකාලයේ රෝගීව මිය යෑම, අජිත් කුමාරසිරි හා චින්තක ගීතදේව වැනි පූර්ණ ලෙසම මහා ධාරාවෙන් විතැන්ව සිටින සංගීතකරුවන් ආන්තික කලාපවලට තල්ලු වීම, සිය පළමු සිනමා කෘතිය තිරගත කරගැනීමට නොහැකිව වසර ගණනක් බලා සිටින තරුණ සිනමාකරුවන්ගේ සංවිධානයක් බිහිවීම, ප්‍රාදේශීය සිනමා ශාලා වැසීයාම මෙන්ම පවතින සිනමා ශාලා පසුපස මාෆියාවක් ඇතිවීම, නාට්‍ය උළෙලකදී තරුණ නාට්‍යකරුවන් විරෝධතා පුවරු රැගෙන සම්මාන වේදිකාවට නැගීම, ජ්‍යෝතිෂ වෙළෙන්දන් උදේ පටන් රාත්‍රිය දක්වා මාධ්‍යවල කරණම් ගැසීම ඇතුළු බැලූ බැල්මට එකට නොපෑහෙන බොහෝ කරුණුවල මූල හේතුව පසුපස ඇත්තේ කලාව හා සංස්කෘතිය වටහාගැනීම පිළිබඳ හා ඒ ක්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳ ඇති දුප්පත් හා දෘඪ ප්‍රවේශ ගැන හැඟවුමකි.

ජාතික ජන බලවේගයේ ප්‍රවේශය පොදුජන පෙරමුණ හා එක්සත් ජාතික පෙරමුණ හමුවේ අභියෝගයක් තනා ඇත. ඒ ඔවුන් තනන ප්‍රතිපත්ති මාලා මේ ඉක්මවූ තැනක් වෙත යොමු කිරීමේ අභියෝගයයි. අනෙත් අතට මේ සියලුම පෙරමුණු හා බලවේගවලට ද බලය ඇති හා නැති කවර අවස්ථාවකදී වුව භාවිතයේ දී ස්වකීය ප්‍රතිපත්ති හා බැඳී කටයුතු කිරීමේ වගකීම ද පැවරේ.

ඒ කුමන වපසරියක පැතිර ද?

උදාහරණයකට ජාතික ජන බලවේගය මෙම ප්‍රකාශනය ගෙන ආ විගස එහි ජනපති අපේක්ෂකයාගේ පක්ෂ නියෝජනය වන ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ හා බැඳෙන (නැතිනම්, පෙරටුගාමීන් වෙත විතැන් වීමට පෙර බැඳී පැවති), විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය සංගම්, අන්තර් විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය සංගමය ආදියේ ක්‍රියාකාරී මැදිහත්වීම් සමග මේ ප්‍රකාශනය ප්‍රතිමුඛ වෙයි. ප්‍රකාශනය යෝජනා කරන සංස්කෘතික සුඛනම්‍යතාව, සංස්කෘතියේ නාමයෙන් වෙන් කොට සැලකීම හා හිංසනය ආදිය ශිෂ්‍ය සංගම්වල අනුදැනුමෙන් හා ආශීර්වාදයෙන් ද පවත්වාගෙන යනු ලැබෙන (උප-සංස්කෘතියට අනුගත කිරීම ලෙස ශිෂ්‍යයින් අතර ප්‍රචලිත) නවක වදය හා ගැටෙයි. එවැනි සියලු අඩවිවල වඩා විවෘතව හා ස්වයං විවේචනාත්මකව කටයුතු කරමින් මෙන්ම, ඉදිරිගාමී ප්‍රවේශයක සිට කටයුතු කරමින්ම ජවිපෙට තමන් අත්වැල් බැඳගත් බලවේගයේ සංස්කෘතික ප්‍රතිපත්තිය හා පෙරට යා හැකි ය. ප්‍රතිපත්ති ලියා ගෙන ඒමේ පමණක් වැදගත්කමක් නැති බවත්, ජය ලද්දේ හා නොලද්දේ වුව සිය කලාපවල ඒවා ක්‍රියාවට කැඳවිය හැකි බවත් ඔප්පු කළ හැකි ය.

-ප්‍රියන්ත ෆොන්සේකා -